Petar Ivić (intervistuesi)

Zoran Ilic (i intervistuar)

Akronimet: PI =Petar Ivić, ZI= Zoran Ilic

PI: A mundemi të fillojmë?!

ZI: Hajde.

PI: ja, pyetja e parë, a mundeni të prezantoheni ashtu shkurtimisht, kush jeni ju?

ZI: Un quhem Zoran Ilić, bashkëshortja ime Katarina, djali im Mihajlo i cili ka 5 vjet, tani i ka mbushur, Ilija një vit e shtatë muaj dhe foshnja Helena e cila dje ka mbushur nëntë muaj.

PI: Mirë. Çfarë mbani mend para luftës, si mundeni, mendoj, çfarë ju kujtohet dhe si e përjetuar atë, atë ndjenjë?

ZI: Po para luftës fëmijëri, si. Unë kam lindur në Grackë të vjetër, komuna e Lipjanit. Atje gjithçka ishte e mrekullueshme, fëmijëria, nëna dhe gjyshja. Babai më vdiq herët, në moshën 29 vjeç, nga leukemia, dhe pastaj jetuam me gjyshen dhe nënën.

PI: Do të thotë jetuat në Lipjan.

ZI: Po, në Grackë të vjetër.

PI: Për sa kohë jetuat atje?

ZI: Po kemi jetuar, kemi jetuar atje shumë kohë më parë.

PI: Do të thotë atje kishit shtëpi?

ZI: Po, gjyshja kishte shtëpi atje. Ajo ishte shtëpia e saj dhe më pas, për shkak të babait, ata janë dashur të shkojnë për nj kohë në Serbi sepse leukemia nuk është mjekuar aty dhe janë dashur të shkojnë në Kanada të shërohet, në Gjermani,sepse atëherë nuk ka ekzistuar mjekimi, dhe pastaj ka vdekur babai.

PI: Mirë. Më trego, a mundeni të përshkruani shkurtimisht periudhën para fillimit të luftës?

ZI: Po, unë isha i vogël, pra unë nuk isha aq shumë, aty ishte më shumë Katarina, a mundem të flas për të?

PI: Po, po.

ZI: Ajo ishte nga Prishtina, babai nga Prishtina.

PI: Katarina është e ëma juaj?

ZI: Jo, Katarina është bashkëshortja ime. Ajo është nga Kosova dhe janë zhvendosur në Serbi, edhe atje në Serbi janë endur nëpër Beograd, fëmijët kanë jetuar atje dhe pastaj janë kthyer këtu. Këtu ishin në kontejnerë, atje ishin katër vite. Dhe ja edhe tani sikurse këtu, katër vite prej që jemi në kontejnerë, dhe pastaj kam vajtur në Suedi për një jetë më të mirë, të kërkoj azil, isha…

PI: Kjo ishte kur, në çfarë periudhe?

ZI: Kjo ishte në vitin 2008.

PI: Më tregoni për periudhën 1998-1999, ju ishit?

ZI: Po kemi shkuar, kemi shkuar për Serbi.

PI: Ju ishit në Serbi a po?

ZI: Po, kemi shkuar për Serbi. Nuk kemi dashur të përjetojmë luftën, nuk kemi dashur të marrim pjesë në luftë dhe …

PI: Do të thotë, para luftës keni shkuar?

ZI: Po, para luftës, ka filluar lufta dhe…

PI: Mirë. Më tregoni, çfarë presione keni përjetuar atëherë që të lëshoni shtëpinë në të cilën keni jetuar?

ZI: Po, jemi dashur, më mirë ta lëshojmë sesa të na ndodh diçka sikurse ka ndodhur në Grackë të vjetër, e dini edhe vetë.

PI: Përshkruajeni.

ZI: Po ajo që kishte ndodhur në ara, që i vranë këto, po mendoj ne kishim ikur para se të ndodhte, ajo kishte ndodhur pak më vonë por e kemi parë dhe nuk kemi dashur, kemi shpëtuar kur kemi shkuar, dhe pastaj kam kërkuar një jetë më të mirë në Suedi, kam shkuar në vitin 2008. në Suedi, së pari në Gjermani pastaj në Suedi pastaj në Danimarkë dhe Norvegji, pastaj prapë në Suedi, 2 vite kam qenë në azil 6 vite kam qenë në të zezën, dhe në fund më kanë kthyer këtu në Kosovë, për të më premtuar gjithçka dhe Suedia që do të më ndihmojnë këtu, sikurse e shihni asgjë nuk më kanë ndihmuar. Un jam kthye vetëm dhe kam pasur drejtë në 3500 euro të cilat asnjëherë nuk i kam marrë. Pastaj kam qenë në Don Bosko në shkollë dhe i refuzuar në Prishtinë, atje ku është shkolla për, ku shkojnë shqiptarët dhe pastaj kam gjetur Zakollin, një basketbollist, një njeri i mrekullueshëm, shqiptar, i cili më ka ndihmuar që të kthehem përsëri në shkollë. Isha diku njëzet e ca ditë në shkollë dhe kam marrë një certifikatë, kam marrë diplomë por jo edhe para. Aty ishin romët, ishin shqiptarët ata kaluan të parët, unë i vetmi, ja serb pakicë dhe nuk kam kaluar por kam marrë së paku diplomë. Pas kësaj kam shkruar edhe katër plane të biznesit, kam shkruar këtu afër kontejnerit për frezë, aty nuk kam kaluar, pastaj në Llapllasellë kam shkruar edhe aty nuk kam marrë, janë gjithsej gjashtë plane të biznesit. Do të thotë këta gjashtë plane të biznesit. Kam ardhur këtu në kontejner dhe e kam njoftuar Katarinën. Ka lindur njëri fëmijë, ka lindur tjetri, ky është nga martesa e saj e parë…

PI: Më tregoni, shtëpia në të cilën jetoni më parë, par luftës, në Grackë të vjetër, çfarë ndodhi me të?

ZI: Atë e ka situr gjyshja, gjyshja ime e shiti. Dhe më pas kemi jetuar në banesa, dhe unë jam kthyer këtu nëpër banesa dhe pastaj nuk kisha para më, nuk kisha të ardhura, dhe duhej të shkoja në kontejner dhe pastaj kemi ardhur këtu në kontejner, dhe prej që kemi ardhur këtu në kontejner ka filluar ferri. Çfarë ferri?! Na sulmojnë bubat të cilat këtu janë, të llojllojshme, i pickojnë njerëzit dhe kafshët, ju pinë gjakun, i kam edhe fotografitë si argument imam i kam të gjitha, edhe në televizion kam dalë, si më pickojnë fëmijën si mua, për mua dhe bashkëshorten nuk ka lidhje por Ilinë dhe Mihajlon dhe Helenën. Dhe pastaj kemi lëshuar atë kontejner, të cilin e kisha ndërtuar aty, madje më patën thyer di dritare ku, autoritetet nga komuna serbe e Prishtinës, pra atyre i bëj thirrje më shumë dhe është e vërtetë, ata na kanë ndihmuar më së paku. Pra ata kanë bërë këtu ndonjë seleksiono për tetë nga ata që marrin ushqim, dhe njëri ka ikur një vit për Serbi për shkak të burgut, dhe tani është kthyer, dhe prapë e kanë vendosur për ushqim, kurse tre fëmijët e mijë dhe tre të Lubës, gjashtë fëmijë, nuk kanë ushqim, ne nuk kemi këtu ushqim.

PI: Më trego a ekziston ndonjë iniciativë që problemi juaj të zgjidhet përgjithmonë?

ZI: E vetmja zgjidhje afatgjatë në të cilën besojmë është Srđan Popović, kjo është komunë e kosovës i cili, shpresojmë se do të na jep atë banesë. Na kanë ofruar në vitin 2016 shtëpi nëse kam ngastër, un nuk e kisha dhe nuk kanë mundur të ma ndërtojnë. Po të kisha pasur para do e kisha blerë ngastrën, natyrisht, që të më ndërtojnë shtëpinë. Shpresojmë se do të marrim këtë banesë këtu në Graçanicë, dhe nëse nuk e marrim do të thotë do shkoj para televizionit dhe publikisht do të largohem nga Kosova. Dhe dua të them se këtu në Graçanicë bëjnë shaka me neve sikur shqiptarët ashtu edhe serbët, serbët tanë. Cilët Serbë?! Dua të them për shefin, Dragan Velić, dhe apeloj që të gjithë të dëgjojnë dhe ta dinë. Dragan Velić është kryesori për kontejnerët tanë, dhe ai për katër vite ishte katër herë këtu, dy herë ka dezinfektuar kontejnerët dhe dy herë ka ardhur ja kanë ardhur paratë që të ndërtohet tualeti, i cili nuk është ndërtuar asnjëherë. Kam pasur këtu një aksident ku narkomanët më kanë goditur me çekan në kokë, bashkëshortja ishte në muajin e tetë të shtatzënisë dhe isha në Graçanicë dhe në Prishtinë, isha në Labllasellë dhe ende nuk kam para që të shkoj në rezonancë magnetike të shoh mos kam ndonjë hematom në kokë, edhe pse me net të tëra nuk flejë nga ajo goditje, kaos. Aty na kanë thyer dritaret, ku komuna serbe e Prishtinës nuk ka dashur dy dritare, nuk kanë dashur Tetanus të më blejnë, ku për gjithçka më ka ndihmuar komuna Kosovare. Prapë, ndodhë që edhe ata të japin paketa, pra nëse ata nëntë marrin ushqim pse Dragan Velić i jep të gjithëve tridhjetë ushqim të cilët jetojnë këtu, sepse momentalisht ne trembëdhjetë jemi të rregullt që jetojmë këtu me fëmijë dhe të themi këta tetë, ato janë njëzet e një, të tjerët shkojnë në Serbi dhe punojnë, këtu thjeshtë banojnë. Dhe ne njëzet e një jemi të rregullt. Apeloj që këtu është vendi më i keq në Kosovë, Graçanica. Si është më i keq?! Është më johuman, i papastër, infeksionet, pra nuk mundem ta përshkruaj, këtu janë kontejnerët nga njëzet apo tridhjetë vite, të cilët janë përplot me fekale. Ja i patë se si janë banjat, besoj keni parë se nuk kemi një dush ku të pastrohemi. Pra rrymën e rregulloj vetëm, ujin vetëm, këtu e kam bërë një paradhomë që fëmijët, që mos të bijë bora deri në gjysmë të kontejnerit dhe uji ishte futur në kontejner, nuk kemi ku të jetojmë. Ne pesë persona jetojmë në 10 metra katrorë, po e shihni edhe ju vetë. Pra fëmijët lozin këtu në këtë gjysmë metri, ja Mihajlo e ka goditur tavolinën, është qepur me dy fije, e ka goditur tavolinën me kokë. Pra nuk ka fëmija ku të luaj, nuk guxoj ta lëshoj jashtë sepse ka minj dhe minj të mëdhenj, gjatë verës ka gjarpërinj, ka hardhuca. Lolitën, Spasić, para dy viteve e ka pickuar gjarpri, atë askush nuk e beson dhe të gjitha fotografitë ju kam dërguar si dëshmi, qëndroj pas secilës fotografi që e kam bërë, nuk ka televizion. Ka ndodhur edhe çatia e komunës ka rënë dhe ka shpuar kontejnerin, fëmija më është lënduar, po të mos kishte qenë kjo shufër dhe kjo mendoj se ky kontejner, ja i tëri është plasaritur, e tërë çatia nga ndërtesa, ka rënë tek ne. Për stresin tonë, për gjembjen tonë dhe britmat, ne kemi menduar se janë gjuajtur dy bomba, pra në shtëpi kanë rënë vetëm çatia kurse tek ne ka rënë në tërë kontejnerin, ky ishte kontejneri i Biljanës, ishim edhe në televizion edhe gjithçka, askush nuk pyet për stresin tonë, askush nuk është përgjigjur për asgjë, dhe ne jetojmë ende. Edhe për atë goditjen, kanë ikur, që më kanë goditur me çekan në kokë, është klasifikuar si tentim vrasje… Dua të them se këtu vijnë donacione, donacione të mëdha vijnë, por disa pasurohen. Të filloj prej nënës së Nëntë Jugovića e cila asnjëherë nuk na ka ndihmuar nga manastiri, ndodhë t’i japin njerëzve të cilët nuk hyjnë në manastir, dhe ne shkojmë tri herë i kemi pagëzuar fëmijët dhe gjitha por ata nuk na kushtojnë vëmendje. Tani Gujon javën e kaluar ka dërguar, neve as nuk na pyesin këtu. Arno Gujon është nga Franca, i cili ka dërguar një kolonë me kamionë për në manastir, unë i ftoj të sjellin diçka, paketa duhet të vijnë, fëmijët nuk marrin asgjë. Ne çfarë marrim është vetëm nga Srđan Popović kur sjell ndihmë të njëhershme pra na ndihmon në të vërtetë, vitin e kaluar e kam lutur për një derr, na solli, të gjithë morëm nga një pjatë për Krishtlindje. Këtu jetojnë edhe romët, edhe myslimanët, të gjithë jetojmë bashkë thjesht secili ka jetën e vetë, por është një padrejtësi nga Dragan Velić i cili merr pagë, mendoj se ai pasurohet në konto të gjithë neve dhe është në favor të tij që ne mos të marrim banesa dhe të bëhemi me shtëpi. Këtu kanë ardhur edhe UNHCR-i edhe KFOR-i, madje ishim edhe në Prishtinë, ku ishin 200 persona, ata na premtuan të gjitha. Un thjeshtë i kam thënë, na jepni ushqim sepse ne jetojmë nga ndihma sociale, neve an nevojitet pampers për dy fëmijë, atëherë kishim nevojë për tre, tani për dy. Pra, nuk mundemi të arrijmë që me ato të holla të blejmë, ne obligohemi në shitore dhe ndokush na jep e ndokush jo, dhe jetojmë nga muaji në muaj. Ne jetojmë këtu në kontejner vetëm që të mbijetojmë dhe të hamë, por apeloj tek të gjithë se është më mirë në burg të jetohet dhe se kushte janë më të mira sesa këtu, sepse këtu ka persona të vjetër, të sëmurë, ka prej atyre që mendërisht kanë ikur, pra këtu duhet, kemi dy shtëpi poshtë dhe lart, të cilët i kanë të gjitha dhe ne vetëm shikojmë, pra këtu janë djegur kontejnerët këtu gjithçka është bërë, këtu narkomanë janë dhe fëmijët duhet t’i largojë dhe mos t’i lëshoj jashtë të luajnë, ja do t’ju tregoj të gjithë kontejnerët të cilët i kemi pastruar mirë që nuk jemi infektuar, dhe dua të them dhe apeloj që Dragan Velić i cili mbanë tërë Kosovën dhe merr gjithçka, kurse neve nuk na sjell dhe fëmijëve tanë, Ljuba ka tre fëmijë dhe keni parë sa buba ka këtu edhe sot jeton ashtu, dua të them, problemi më i madh këtu është se ata përmes neve marrin gjithçka edhe nga serbia edhe nga bota…

PI: Po, dhe ajo ndihmë nuk ndihet këtu.

ZI: Po, tek ne nuk dihet këtu. Sa i përket komunës serbe, ne këtu, thjesht sikurse ne nuk ekzistojmë. Edhe ata, në rregull, duhet t’i ndihmohet secilit, por ata që kanë shtëpitë ata marrin lopë, marrin dhi. Tani një njeri ka marrë edhe shtëpi, ka marrë edhe ndihmë humanitare si refugjat nga Kosova kurse nuk ka lidhje me Graçanicë. Njerëzit kanë, serbët nga këtu, kanë në Serbi shtëpi dhe këtu fitojnë shtëpi. Pra, këtu më besoni, ja në Labllasellë rastet sociale kanë marrë si kjo, kurse të parkuar kanë vetura asnjë nën 10.000 euro,kurse të gjithë raste sociale. Ne jemi këtu raste sociale, duke filluar nga Turbo, Gorani nga unë, Tanja, nga Moma dhe Veki, nga Violeta dhe gjithë ne, ne jemi këtu më së keqi dhe jetojmë më së keqi në tërë Kosovën. Apeloj që të vijnë të gjithë të vërtetohen, të mos jetë se ne gënjejmë, të shihni si jetojmë dhe nga çfarë jetojmë dhe a na ndihmon dikush apo jo. Ja, në këtë valën e dytë të Koronës, në të parën kanë ardhur, kanë ndihmuar me disa maska dhe doreza, dhe kanë sjellë diçka. Tani askush asgjë, un nuk di çfarë është kjo. Ndoshta në këtë valë kanë marrë përsipër njerëzit me shtëpi, i ndihmojnë atyre, mirë edhe duhet t’i ndihmohet, por neve që jemi tepër keq, ja edhe nëna e nëntë Jugovića shkon përmes Svetlanës. Svetlana ushqen 2000 në ditë, çdo ditë ka Si M Si ndihmë për Kosovën, ndihmë për Kosovën. Kurse as një kilometër nga Graçanica ne nuk kemi kurrfarë ndihme. Pse ne nuk marrim ushqim, ata janë njerëz kurse fëmijët e mijë dhe të Lubës jo, ne nuk jemi njerëz, nuk e kuptoj. Dua të ma sqarojnë, pse ne nuk marrim. Nëse ata janë persona të zhvendosur brenda vendit, ne jemi të kthyer, ai nga Gjermania, tjetri nga Suedia, njëri nga Prishtina, ai nga Gjakova, pra ne jemi të gjithë të njëjtë. Unë kam kaluar botën, në migracion janë të gjithë të njëjtë, nuk e di cili është dallimi midis atyre dhe neve.

PI: Mirë. Thatë se, pra, gjatë luftës keni ikur në perëndim?

ZI: Jo, në serbi. Së pari në Serbi pastaj në perëndim.

PI: Së pari në Serbi. Më tregoni ku në Serbi?

ZI: Në Serbi kam ikur në Kragujevc, rrethi i Kragujevcit, pastaj e kam parë se nuk ka asgjë atje, dhe pastaj kam provuar botën që të arrij diçka, dhe atje kam qenë tetë vite dhe nuk kam fituar letrat dhe më kanë kthyer në Kosovë.

PI: Mirë. Sa i preket të gjithave mendoj se kjo është e tëra.

ZI: Dua të them se ne këtu …

PI: mendoni se duhet të shtoni diçka?

ZI: Po. Mendoj se neve këtu më së shumti, apeloj, dhe na nevojitet ushqimi, dhe pastaj na nevojitet higjiena dhe këtu të kujdeset dhe të kenë parasysh këta që marrin paga. Pra, komuna jonë e kosovës, pra që do të thotë Dragan Velić i cili është atje, Boban, ishte Tomica, tani edhe ndokush i ri në Komunë, të vijnë dhe të na vizitojnë të pyesin se ku është problemi, dhe jo vetëm disave t’i sillet ushqim dhe ne të shikojmë, prapë nuk e kuptoj. Ok, kush punon kush është në firmë ndoshta atij nuk duhet t’i sjellin, por ne nuk punojmë, ne jemi raste sociale, dhe shumë nga ne, pra unë, Violeta, Rambo, Mamo, dhe një e moshuar atje është.