{"id":1503,"date":"2022-04-14T09:26:56","date_gmt":"2022-04-14T09:26:56","guid":{"rendered":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/?p=1503"},"modified":"2022-04-14T12:59:04","modified_gmt":"2022-04-14T12:59:04","slug":"hazbije-lahi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/hazbije-lahi\/","title":{"rendered":"Hazbije Lahi"},"content":{"rendered":"

[vc_row][vc_column][vc_column_text]<\/p>\n\n

[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]<\/p>\n

Intervistuesja: Rita Berisha
\nE intervistuara: Hazbije Lahi<\/p>\n

R.B.: Faleminderit shum\u00eb zoja Hasbije. Po m\u2019vjen shum\u00eb mir\u00eb q\u00eb po ma tregoni storjen e juj gjat\u00eb koh\u00ebs s\u00eb luft\u00ebs. A po ia nisim pak para bombardimeve veq me fol ku je kon, me kon je kon, \u00e7ka o kon tu ndodh\u00eb, \u00e7ka keni d\u00ebgju n\u00eb lajme?<\/p>\n

H.L: N\u00eb rregull. P\u00ebrsh\u00ebndetje, faleminderit p\u00ebr ftes\u00ebn. E cek\u00ebt edhe emrin. Jam Hasbije Lahi. Jom tash n\u00eb mosh\u00ebn 57 vje\u00e7are, do t\u00eb thot\u00eb at\u00ebher\u00eb \u2013 tash po tregoj p\u00ebr para 21 viteve \u2013 kam qen\u00eb 35 vje\u00e7are, nan\u00eb e 3 fmive. Si tash m\u2019kujtohet, ka qen\u00eb muaji mars, viti \u201999. Kemi qen\u00eb tu banu n\u00eb Prishtin\u00eb, te Banesat e Bardha. Kemi qen\u00eb edhe tash jemi 6 an\u00ebtar\u00eb: un\u00eb, tre fmit\u00eb, burri dhe vjehrra. Vet\u00ebm fillun luft\u00ebrat n\u00eb Kosov\u00eb, do t\u00eb thot\u00eb kah Drenica, Peja e anej, nd\u00ebrsa tek ne ishte ende qet\u00eb po flitej se do t\u00eb hynin forcat e NATO-s edhe k\u00ebtu tek ne. Gjat\u00eb asaj jave, n\u00ebp\u00ebr fshatrat e komun\u00ebs s\u00eb Prishtin\u00ebs ku jetonin edhe mixha dhe halla e burrit, i kan\u00eb p\u00ebrndjekur prej asaj ane dhe u zhvendos\u00ebn tek ne n\u00eb banes\u00ebn dy-dhom\u00ebshe.<\/p>\n

R.B.: Sa vet\u00eb u bon\u00ebt?<\/p>\n

H.L: Ishte mixha i burrit, me gru e vajz\u00eb dhe halla e burrit. Edhe na ishim gjasht\u00eb, ata kat\u00ebr. 9 vet\u00eb n\u00eb banes\u00eb dy-dhom\u00ebshe. 10 veta. Ish edhe gjendja e keqe me furnizimin e ushqimit. Mujshe me l\u00ebviz n\u00eb ato pjes\u00eb, kishim edhe marketa af\u00ebr. Gjat\u00eb lajmeve pam\u00eb edhe shum\u00eb masakra q\u00eb u bon\u00ebn n\u00ebp\u00ebr rrethina. K\u00ebshtu pak si hije po m\u2019kujtohet \u2013 se s\u2019kom qef as mi kujtu ato vrasje \u2013 po \u00ebsht\u00eb mir\u00eb me dit\u00eb edhe rinia jon\u00eb se \u00e7ka kemi p\u00ebrjetu, si ne p\u00ebr prind\u00ebt tan\u00eb kur na kan\u00eb tregu se \u00e7ka ka ndodh\u00eb m\u00eb her\u00ebt, edhe un\u00eb kom qef pak me ua p\u00ebrkujtu ktyne po vet s\u2019du fort me e ngarkue kryt. Gjat\u00eb asaj kohe, duke i nd\u00ebgjue lajmet, vet\u00ebm u afrojke edhe data 24 mars kur fillojshin bombardimet. Ishte dit\u00eb e m\u00ebrkure dhe nga dritarja shifsha tu nga n\u00ebp\u00ebr banesa edhe vet\u00ebm pritshim or\u00ebn 7 se, qysh nd\u00ebgjum n\u00ebp\u00ebrmjet tjer\u00ebve, do t\u00eb ndalen dritat, do t\u00eb fillojn\u00eb bombardimet n\u00ebp\u00ebr pjes\u00eb t\u00eb Serbis\u00eb si dhe tek ne n\u00ebp\u00ebr vendet kryesore, posta kryesisht, vendet q\u00eb kan\u00eb qen\u00eb ma kryesore t\u00eb informimit. Si t\u2019ia b\u00ebjm\u00eb nuk dit\u00ebm at\u00eb nat\u00eb se zakonisht n\u00eb hymjen ton\u00eb kemi pas serb\u00eb ma tep\u00ebr ka qen\u00eb e mbushun edhe d\u00ebgjum q\u00eb po hyn pi marrin me dhun\u00eb. E shiqojshim krejt tik-tak-un e or\u00ebs, kur po bohet ora 7 me na hy brenda policia. Ishte v\u00ebshtir\u00eb me i majt edhe tjer\u00ebt se zakonisht u nisshin prej asaj \u201cpse ke marr\u00eb edhe banor\u00eb tjer\u00eb kur s\u2019je vet\u00eb prej asaj lagje\u201d. Me burrin bisedum si me ia ba, \u00e7ka po vendosim, kah me shku, qysh me ia ba se zakonisht n\u00ebp\u00ebr banesa ish ma v\u00ebshtir\u00eb se n\u00ebp\u00ebr shpija; n\u00ebp\u00ebr shpija ke mujt me dal prej oborrit n\u2019oborr po n\u2019banesa pak ma v\u00ebshtir\u00eb. Fmit\u00eb i kisha t\u00eb vegj\u00ebl, ma i madhi ish kat\u00ebr vjet, Albioni. Vajza Eliza 2 vjet dhe ma i vogli e kisha Andin 9 muajsh. Kur veq fillun mu ndal dritat e bombardimet, aty u shqet\u00ebsun t\u00eb gjith\u00eb. Fmit\u00eb vet\u00ebm qajshin, nuk dishin se \u00e7ka po ndodh. Na u pregatitem, u vesh\u00ebm e krejt. Tham\u00eb n\u00ebse marrin t\u2019dalim bile t\u2019veshun e t\u2019mathun. Nuk thojshim me na marr ata kshtu, po me na nda se zakonisht i ndajshin meshkujt prej grave. Para se me ndodh kjo, po kthena pak se edhe e kom harru pak ngjarjet, telefoni kurr\u00eb nuk \u00ebsht\u00eb nal, telefoni i shpis\u00eb se at\u00ebher\u00eb e kemi pas me fiks, tash zakonisht po kena mobila. Kah po shkojm\u00eb, qysh po ia bojm, qysh po veprojm\u00eb? Mir\u00ebpo at\u00eb nat\u00eb i nal\u00ebn edhe telefonat. Vet\u00ebm kemi nejt. Un\u00eb \u00e7ka mujta i shtina do tesha n\u00ebp\u00ebr torba, do gjana ushqimore t\u00eb fmive, do makarona q\u00eb i kemi pas. Nuk dishim kah me shku, veq i bona tub\u00eb kshtu. Edhe deri n\u00eb ora 12 t\u2019nat\u00ebs ne vet\u00ebm kemi ni hapa tu vrapu brenda n\u00ebp\u00ebr hymje. Se dishim \u00e7ka po ndodh\u00eb. Shkoi ajo nat\u00eb. T\u2019gjith\u00eb i mbyll\u00ebn syt\u00eb vet\u00ebm burri jo, tu nejt n\u00eb dritare, tu prit mos po hyn\u00eb at\u00eb her\u00eb, mos po hyn\u00eb k\u00ebt\u00eb her\u00eb. Kur filloi me zbardh dita, dul\u00ebm ashtu shpejt. E banesa ka qen\u00eb, m\u2019kujtohet, me dy hymje: njo para, njo mbrapa. Kur jemi dal\u00eb posht\u00eb at\u00eb nat\u00eb, merre me mend, ata e kishin blloku me tulla q\u00eb mos me mujt… p\u00ebr interesa t\u00eb tyne, p\u00ebr nevoja t\u00eb tyne personale. Mos me mujt me dep\u00ebrtu, vet\u00ebm n\u00eb njon\u00ebn an\u00eb, n\u00eb njon\u00ebn hymje. Edhe kur dul\u00ebm, ve\u00e7 ni kerr e kishim, kah me shku me at\u00eb kerr? Kah mu nis\u00eb? Dikur, burri e ka pas\u00eb ni shok, kan\u00eb qen\u00eb t\u00eb Drenic\u00ebs, ata e kan\u00eb pas\u00eb n\u00eb Taslixhe shpin\u00eb. Po ajo lagje atje zakonisht me shqiptar\u00eb ma tep\u00ebr. Vendos\u00ebm me shku te ata atje, un\u00eb me burrin me tre fmit\u00eb. Vjehrra shkoi te djali i vet i madhi, e ka pas\u00eb banes\u00ebn n\u00eb Dardani. Mixha i burrit me gru e me fmi edhe halla mbet\u00ebn me shku te do t\u00eb af\u00ebrm tjer\u00eb, n\u00eb Dragodan e kishin shpin\u00eb. As n\u00eb Dragodan s\u2019ish e sigurt po me u shkep. Ata jon shku me autobus se ka pas\u00eb autobusa po si rrall\u00eb ka pas\u00eb. Edhe na jemi nis\u00eb rrug\u00ebs. Fati s\u2019na ka nal\u00eb k\u00ebrkush. Kur jemi shku atje n\u2019Taslixhe, te shpija e atij shokut mos t\u2019thom 30 vet\u00eb refugjat\u00eb t\u00eb Drenic\u00ebs se edhe ky i Drenic\u00ebs e ishin kon ardh\u00eb aty. Kishin marr\u00eb ata pak furnizime, miell e k\u00ebto, mir\u00ebpo nuk e dishim sa po zgjat\u00eb ajo. As se dishim \u00e7ka po ndodh. Buk\u00eb s\u2019kish pas\u00eb mjaftush\u00ebm se mandej me do miell \u00e7ka mujt\u00ebm, ni thes miell na zgjatke ni dit\u00eb se kallabllak. Ve\u00e7 un\u00eb vet\u00eb e pesta, plus edhe tjer\u00ebt. Aty kemi nejt 5 dit\u00eb po \u00e7do her\u00eb tu ardh\u00eb edhe tjer\u00eb tu u zhvendos prej fshatrave, ve\u00e7 vike \u00e7do her\u00eb e ma tep\u00ebr tu u bo kallabllak. Nat\u00ebn masi u nalshin dritat, zakonisht burrat e asaj lagjeje e kan\u00eb pas\u00eb me dal\u00eb te Rastigza edhe me e pa pjes\u00ebn e Prishtin\u00ebs se \u00e7ka po ndodh. Dilshin pak ma lir\u00eb se serb\u00eb nuk kish, vet\u00ebm shqiptar\u00eb metshim me fmit\u00eb. \u00c7do nat\u00eb e kan\u00eb pas me rend, pes\u00eb net\u00eb. Ajo nuk zgjati p\u00ebr neve shum\u00eb. Edhe ni nat\u00eb vendos\u00ebn burrat q\u00eb na grat\u00eb me shku n\u00eb K\u00ebr\u00e7ov\u00eb. I kan\u00eb pas\u00eb n\u00eb Maqedoni do t\u00eb af\u00ebrm atje e me shku. E kta me mbet k\u00ebtu e mandej me u nis ni pjes\u00eb. Ve\u00e7 ni vetur\u00eb e kishim. Qato ton\u00ebn q\u00eb e pat\u00ebm ia dham daj\u00ebs s\u00eb burrit se edhe atij iu duhke. Na mbet\u00ebm pa kurgjo hi\u00e7. Shoku i burrit e kish edhe ky ni vetur\u00eb. Tjet\u00ebrkush kush ka mujt me shku kam\u00eb. Mir\u00ebpo ish edhe shoqja. Se edhe at\u00eb e kom shoqe, t\u00eb martume p\u00ebr shok t\u00eb burrit. Ajo i kish dy vajza, un\u00eb tre fmi, do t\u00eb thot\u00eb 5. Ish edhe motra e atij shokut, shtatzan\u00eb, edhe ni kojshike me ni fmi. Do t\u00eb thot\u00eb krejt kemi hy ni makin\u00eb. Mir\u00ebpo ende pa u nis na rrug\u00ebs, t\u00eb nes\u00ebrmen e lam n\u00eb filan ora me u \u00e7u. Kur jemi dal\u00eb n\u2019rrug\u00eb, si e kemi kalu sokakun, prej fshatrave tjer\u00eb tu ik\u00eb. \u00c7far\u00eb kolone! S\u2019ish reni as me u p\u00ebrsh\u00ebndet me k\u00ebta tjer\u00ebt… qysh kemi mujt kemi hy n\u00ebp\u00ebr kerre. Un\u00eb me veti e pata marr\u00eb arin. E kisha arin kur isha martu. Ku me e lon? E kom pas ni jastak\u00eb t\u00eb djepit. Edhe aty e pata shti arin. A me e marr a mos me e marr? Thojsha ta marr me veti… as nuk kisha pasaport\u00eb, qajo ma e keqja. K\u00ebto krejt kishin, un\u00eb jo. Qysh me u nis? Njeri n\u00eb at\u00eb moment s\u2019menon se kishin mujt, thojsha, me m\u2019lon qaty e k\u00ebta me shku. Se nuk e dishim as \u00e7ka po ndodh\u00eb as qysh po ndodh. Edhe e morra at\u00eb jastak, tu i thon burrit a me e marr a me e lon, \u00e7ka me bo? Edhe i kisha besa at\u00ebher\u00eb 600 marka, dmth tash 300 Euro. Mi dha ato, tha p\u00ebr \u00e7do rast policis\u00eb me ia dhon edhe me e kalu kufinin. Arin ve\u00e7 e ka kap\u00eb edhe tha e kom gjujt n\u2019oborr me ni guri, ve\u00e7 ia ka qit gurin. Mu s\u2019mu dhimke ari po thojsha i shp\u00ebtoj edhe fmit\u00eb edhe vet\u00eb. Edhe jemi hyp na kat\u00ebr femna me 6 fmi edhe gruja shtatzan\u00eb me ni Golf. Jemi nis. \u00c7far\u00eb kolone! \u00c7far\u00eb kolone! Thojsha un\u00eb hajt menja jeme…. Tash duhet me u kthy edhe pak mbrapa se harrova me e tregu edhe ni storje. Brenda atyre net\u00ebve sa q\u00ebndrum n\u00eb Taslixhe, ata kishin lidhje telefonike edhe mujsha me kontaktu me prindt e mi. K\u00ebta kan\u00eb mbet n\u00eb Prishtin\u00eb, n\u00eb lagjen e Muhaxher\u00ebve. Kat\u00ebr motrat edhe dy prindt e mi, me fmi. At\u00eb nat\u00eb bisedova me nan\u00ebn, bab\u00ebn. Ata m\u2019than\u00eb me ardh\u00eb mu vendos te prindt e mi. Po nuk disha as qysh me ia bo. Mas dy dite sa q\u00ebndrum atje, jau kishin nd\u00ebrpre lidhjen telefonike prindve. Mujta me kontaktu veq me ni mot\u00ebr edhe i tregova, thash \u201cnes\u00ebr kismet kena mu nis qishtu se e kemi bo plan\u201d. Na jemi 7 motra. Nj\u00ebna prej tyne pat dal\u00eb ma her\u00ebt n\u00eb Maqedoni n\u2019Shkup. Ajo tregoi edhe p\u00ebr t\u2019madhen q\u00eb kalue n\u00eb Kamenic\u00eb te do t\u00eb af\u00ebrm e kat\u00ebr motrat tjera te baba. U p\u00ebrsh\u00ebndeta me to, me lot n\u2019sy. Thojsha s\u2019kom mi pa as… ve\u00e7 n\u00ebp\u00ebrmjet telefonit. T\u00eb nes\u00ebrmen jemi nis. Edhe masi bisedova me prindt e mi dy dit\u00eb ma her\u00ebt, thojsha nalmi aty tu menu se un\u00eb po dal diku n\u2019qytet me sh\u00ebtit po nuk ish rendi as me u nal se ish kolon\u00eb. Rrug\u00ebs, si kemi dal posht\u00eb te Taslixhja, ka pas\u00eb ushtar\u00eb t\u00eb armatosun. Aty ethet m\u2019kan\u00eb hi. Thash qitu kan\u00eb me na myt krejt. Un\u00eb i mora veq do keksa. Nuk na premtoi me marr ushqim as hi\u00e7. Edhe shoqja qashtu. As buk\u00eb as kurgjo. Thojshim shkojm\u00eb atje n\u2019K\u00ebr\u00e7ov\u00eb brenda dit\u00ebs edhe pshtojm\u00eb. Jemi nis rrug\u00ebs n\u2019kolon\u00eb deri n\u00eb Veternik. Aty vet\u00ebm u ndal\u00ebm. Na p\u00ebrpos q\u00eb ishim me kerre, edhe kolona n\u2019kam\u00eb q\u00eb i kan\u00eb njek\u00eb prej shpijave, i kan\u00eb largu me dhun\u00eb. Shi, ftoft\u00eb ato dit\u00eb. \u00c7ka pata un\u00eb disa ve\u00e7 do tesha do pixhame q\u00eb ia mora fmis\u00eb se s\u2019kishim as ku mi lon n\u2019kerr. Kerri i vog\u00ebl. Edhe jemi taku, as se kemi dit\u00eb, kunati i shoqes tem, edhe ai ish nis\u00eb me ni kerr tjet\u00ebr. Kur na ka pa ai, kemi bo nd\u00ebrrim me k\u00ebt\u00eb shoqen ton\u00eb. Ai ka shku diku, ky ka vozit me neve. Ky grun n\u2019Gjakov\u00eb, nuk dike kurgjo p\u00ebr grun e vet, ky kunati i shoqes. Edhe jemi nis ashtu. Tamon jemi shku, kemi kalu Ka\u00e7anikun, kemi dasht me hy n\u00eb Han t\u00eb Elezit, aty jemi stopu. Na kan\u00eb dal\u00eb… me siguri kan\u00eb qen\u00eb 300 kerre aty, tep\u00ebr shum\u00eb. Nuk i kan\u00eb leju me dal andena. Kemi nejt aty pes\u00eb net\u00eb. Pes\u00eb net\u00eb aty edhe dy net\u00eb kemi nejt matan\u00eb andena.<\/p>\n

R.B.: N\u2019kerr?<\/p>\n

H.L: N\u2019kerr kemi nejt. Kemi flejt qaty. S\u2019kishim ushqim. Fmija lypshin me hong\u00ebr. Po interesant kta kuptojshin \u2013 i vogli jo, e kisha n\u2019gji \u2013 kur ju thojsha s\u2019kemi buk\u00eb, veq ka dy keksa jau kemi nda secilit. Edhe \u201cjo mam, s\u2019jemi unt, s\u2019jemi unt\u201d. Te ton. Po dikur, kur na pa ni gru \u2013 delshin merrshin hitha, i zishin. Un\u00eb as en\u00eb as kurgjo me veti se dulem shpejt. Djalin e kisha n\u2019gji. I mora do hitha ni gru q\u00eb i kish pregatit. Ia kish qit pak miell me veti q\u00eb e ka pas\u00eb ajo me siguri. Ma ka pru. Sa \u00e7el e mshel syt\u00eb e hong\u00ebr Andi buk\u00ebn, ky i vogli. Ton koh\u00ebn na n\u2019kerr tu nejt. S\u2019kishim as kah me shku as nuk e dishim \u00e7ka po ndodh andena. Kur dikur than\u00eb po fillojn\u00eb mi lshu ka njo ka njo. Kur fillojshin mi lshu kerret me dal anej, shum\u00eb u bojke tollovi se thojshin pi lshojn\u00eb. Tamon shkum deri aty, na kthyn prap\u00eb. Nd\u00ebrkoh\u00eb sa ishim tu nejt n\u00ebp\u00ebr kerre, i mora fmit\u00eb edhe dul\u00ebm me ni shpi t\u2019braktisun, shkojshin plot gra atje. Kur shkoj aty, kishin marr\u00eb mill \u00e7ka kan\u00eb gjet\u00eb edhe disa artikuj ushqimor\u00eb edhe pregatitshin n\u2019qat koh\u00eb. Un\u00eb s\u2019kisha as en\u00eb, ve\u00e7 meta tu i kqyr, s\u2019disha as \u00e7ka me iu dhon fmive edhe u ktheva prap\u00eb hyna n\u2019kerr. M\u2019kujtohet n\u2019breg ka qen\u00eb nifar pjese ku burojke ujt si qeshme, se di tash ajo \u00ebsht\u00eb mbyll, kah jom shku n\u2019Shkup e kom pa q\u00eb osht mbyll. Edhe nalt ka qen\u00eb ni ushtar, me siguri ai ka qen\u00eb si kufi aty. Edhe ai ushtari maqedon. Na ka v\u00ebrejt neve, i ka pa edhe fmit\u00eb q\u00eb s\u2019po kan\u00eb \u00e7ka me hong\u00ebr, nashta tjer\u00ebt kan\u00eb pas\u00eb di\u00e7ka po k\u00ebta jo. Edhe po na bon me dor\u00eb neve. U afrum. Gjys\u00eb buke. Kuj me ia dhon at\u00eb gjys buk\u00eb. Po prap\u00eb kisha frik\u00eb me ua dhon. Thojsha mos ka di\u00e7ka, najfar\u00eb helmi n\u2019to. Ua dham fmive, e hongr\u00ebn qat pjes\u00eb. Gjys\u00eb buk\u00eb e ndajt\u00ebm, 10 vet\u00eb na. Kur fillun mi lshu kerret njo ka njo, jemi afru aty, edhe ka ardh ni kamion me buk\u00eb me na pru neve. Se mor\u00ebm ve\u00e7 qysh t\u2019dalim ma shpejt atje. Sa jemi dal\u00eb atje prap\u00eb na kan\u00eb nal. Na \u00e7un n\u2019fabrik\u00eb n\u00eb Han t\u00eb Elezit. M\u2019doket ajo fabrik\u00eb \u00ebsht\u00eb e gurit, nuk e di \u00e7far\u00eb fabrike ka qen\u00eb ajo. Aty shi, tollovi edhe s\u2019dishim \u00e7ka po veprojm\u00eb. M\u2019shkoi menja si n\u2019do filma i kom pa p\u00ebrpara kur i shtishin n\u2019fabrika edhe jau nojshin zjermin edhe i mytshin krejt. Ish ni menz\u00eb e fabrik\u00ebs aty. Than\u00eb po shp\u00ebrndajn\u00eb ushqim. Fati jon\u00eb, kur shkoj, ish ora tre, e kishin mbyll. S\u2019ka pas ushqim se ajo me orar so kon po s\u2019ka pas ushqim e kishin mbyll at\u00eb menz\u00eb. Edhe than\u00eb prap\u00eb po na lshojn\u00eb policia. Kur jemi dal\u00eb, na \u00e7un af\u00ebr Bllac\u00ebs. Prap\u00eb ni fabrik\u00eb po ni pjes\u00eb tjet\u00ebr. Aty than\u00eb kush don me dal\u00eb anej duhet me e lon kerrin edhe me dal\u00eb n\u00eb Bllac\u00eb anej. Na \u201cjo se po na dhimet kerri, nashta po na lshojn\u00eb krejt\u201d se s\u2019ish puna p\u00ebr me t\u2019myt. Thojsha shkojm\u00eb me fmi n\u2019K\u00ebr\u00e7ov\u00eb. Dy net\u00eb i kemi bo aty. Edhe na hi\u00e7 pa hang\u00ebr, as fmija. Qat ni kilogram t\u00eb kekesave do to thot\u00eb ni jav\u00eb dit\u00eb ka ni troh\u00eb tu ia dhan secilit. Kur jemi dal\u00eb aty, mujshe m\u2019i dep\u00ebrtu ato telat q\u00eb ishin, me dal\u00eb n\u00eb an\u00ebn e Bllac\u00ebs anej. Prej asaj ane pat\u00ebn ardh kunati i shoqes tem. Tha \u201canej ka ushqim, po nuk e di sa rrim na edhe osht puna ve\u00e7 n\u2019livadh, tash sa rrim ka na \u00e7ojn\u00eb nuk e di\u201d. \u00c7ka me bo me fmi, kah me dal? Masi dola pak tu menu me k\u00ebt\u00eb shoqen teme \u00e7ka po bojm\u00eb, veq femra ishim, ish edhe ai kunati tjet\u00ebr i shoqes, e pash\u00eb nd\u00ebrkoh\u00eb ni shoqe tjet\u00ebr. Ajo edhe motra e kunat\u00ebs teme ishin, Rosa. Edhe ajo e lypke t\u00eb fejumin e vet. Ajo m\u2019tregoi \u2013 se ajo ka banu n\u2019k\u00ebt\u00eb pjes\u00ebn ku jon prindt e mi n\u00eb mahall\u00eb t\u00eb Muhaxher\u00ebve, tha \u201cmir\u00eb jon, s\u2019kan\u00eb prek andej kurgjo\u201d. Se un\u00eb d\u00ebgjova prej Matit, Mati\u00e7anit e teposht i kan\u00eb largu me dhun\u00eb, po k\u00ebta jo. Edhe ajo m\u2019tregoi q\u00eb nuk e kan\u00eb prek at\u00eb pjes\u00eb. P\u00ebr k\u00ebrkon t\u2019familjes teme un\u00eb nuk disha as \u00e7ka o bo. Ni jav\u00eb gati e kisha bo un\u00eb n\u00ebp\u00ebr kerre. Ish nata e pest\u00eb aty. N\u00eb t\u00eb v\u00ebrtet\u00eb, 5 i bona n\u00eb Han t\u00eb Elezit, n\u2019Ka\u00e7anik edhe dy net\u00eb knena. Nat\u00ebn e dyt\u00eb vendos\u00ebm, si u bo m\u00ebngjesi, po dalim anej. S\u2019kish rrug\u00ebdalje tjet\u00ebr. I mor\u00ebm fmit\u00eb, dul\u00ebm. Sa jemi kon na rrug\u00ebs, q\u00eb kemi nejt na ni jav\u00eb dit\u00eb, policia i ka largu me dhun\u00eb burrin, shokun e burrit e krejt. Krejt at\u00eb mahall\u00eb t\u00eb Taslixhes. K\u00ebta kan\u00eb mendue me iu bashku ushtris\u00eb mir\u00ebpo s\u2019iu ka premtu koha. Kan\u00eb hyp me ni kamion. Aty ka pas ma tep\u00ebr femra, jon kon 4-5 meshkuj ve\u00e7. Edhe i kan\u00eb \u00e7u p\u00ebr Tiran\u00eb, p\u00ebr Shqip\u00ebri deri n\u00eb Kuk\u00ebs. Po edhe kta kishin pas hjek shum\u00eb. I kan\u00eb nal\u00eb n\u00eb 2-3 vena. Jon munu grat\u00eb me i mbulu mos me i marr\u00eb me i \u00e7it posht\u00eb. P\u00ebrjetimet e tij jon tjera po un\u00eb po i tregoj ato t\u2019mijat. Kemi dal\u00eb anej. Kur jem shku, un\u00eb s\u2019e kom besu, s\u2019kish pas vend me e \u00e7it kom\u00ebn. Krejt kan\u00eb qen\u00eb n\u00eb ni fush\u00eb t\u2019madhe. Ndoshta keni pas rast me e pa edhe n\u00eb televizion. Sa njer\u00ebz t\u2019smut\u00eb, sa t\u2019shtrim\u00eb… Edhe me ni pjes\u00eb \u2013 kurr\u00eb se harroj qat pjes\u00eb \u2013 e ka lon dikush do buk\u00eb, nashta ka qen\u00eb bajat a \u00e7ka po di un\u00eb. Fmit\u00eb, qaq t\u00eb vegj\u00ebl q\u00eb i kom pas, [thonin] \u201cmam kqyre buk\u00ebn ku e kan\u00eb lon e na s\u2019kem pas \u00e7ka me hang\u00ebr\u201d. Fillun me shkep buk\u00eb mir\u00ebpo ve\u00e7 e gjujshin, dikush e shkelke, \u00e7ka mujshin me marr\u00eb. Edhe po i shohim aty familar\u00ebt e shokut t\u2019burrit q\u00eb i lam\u00eb n\u2019shpi. Edhe k\u00ebta i kishin pas largu ma her\u00ebt. Aty, qat nat\u00eb, i kishin bo do tenda me najllona q\u00eb i kan\u00eb shkep\u00eb. Qysh me ia bo me k\u00ebt\u00eb shoqen s\u2019dishim \u00e7ka me bo. Ajo prap\u00eb u bashku me familjar\u00ebt e burrit. Me burrin jo po bile me familjar\u00ebt. Filloi ve\u00e7 mu bo terr. Nuk e disha… Vike treni edhe anej, dilshin plot q\u00eb i kishin largu prej vendeve tjera, prej Prishtin\u00ebs. Po qysh s\u2019e pash k\u00ebrkon t\u2019njofsh\u00ebm temin! Thojsha hajt nanjo i mahall\u00ebs, a nanjo i motrave…k\u00ebrkon hi\u00e7! Vet\u00ebm ecsha thojsha mos po e shoh dikon. Po e shoh djalin e daj\u00ebs s\u2019burrit. E i thom \u201cFaruk, a e ke pa dikon?\u201d Tha \u201cjo, k\u00ebrkon hi\u00e7. Na jemi qitu t\u2019vendosun, a don ti me ardh te na a me q\u00ebndru me k\u00ebta, me k\u00ebt\u00eb shoqen tonde?\u201d Thash \u201cnuk e di, s\u2019po di as vet \u00e7ka me bo\u201d. Tha \u201cna po rrim k\u00ebtu\u201d. Djali i vog\u00ebl e pash q\u00eb ve\u00e7 filloi… kish pas temperatur\u00eb, smut. Aty ndihma e shpejt ka qen\u00eb, ambulanca, n\u00ebp\u00ebr tok\u00eb qashtu. Mjeku e kontrolloi. Tha \u201cfmiun e ki shum\u00eb keq\u201d. As s\u2019kisha barna me veti, as kurgjo. I kom pas do numra t\u00eb telefonit, i pata shti n\u2019xhep, thojsha si dihet p\u00ebr \u00e7do rast. Kunet\u00ebt i kisha n\u00eb Gjermani, thojsha i thirri ata kur t\u2019dal\u00eb n\u2019K\u00ebr\u00e7ov\u00eb edhe iu tregoj p\u00ebr burrin q\u00eb ka met n\u2019Prishtin\u00eb edhe un\u00eb po nisna, pshtova. Ai nd\u00ebrkoh\u00eb ve\u00e7 ish pas shku n\u00eb Kuk\u00ebs. Ata tu menu se na e kemi kalu kufinin. Kur jom d\u00ebgju me ata atje n\u2019K\u00ebr\u00e7ov\u00eb, kan\u00eb tregu q\u00eb ve\u00e7 paskan ik\u00eb. Mu po m\u2019kujtohen nashta pjes\u00eb-pjes\u00eb, po kthena prap\u00eb sa kemi qen\u00eb n\u00ebp\u00ebr kerre. Jan\u00eb ardh\u00eb disa autobusa prej Ferizajit e prej Prishtin\u00ebs. I kishin mush plot njer\u00ebz serb\u00ebt. Edhe n\u2019ata dul\u00ebn kojshi t\u00eb ksaj shoqes. Nusja e tyne ish me neve n\u2019kerr. Edhe po tregon, qysh kish ni ajo, burrat e juj i kan\u00eb vra n\u2019shesh, i kan\u00eb myt. S\u2019dim\u00eb as p\u00ebr djalin ton\u00eb, as p\u00ebr burrat e juj\u201d. U alivanos shoqja jeme. Un\u00eb ve\u00e7 iu luta Zotit, thash \u201cishalla s\u2019osht e v\u00ebrtet\u00eb\u201d. Thash\u00eb \u201ckjo p\u00ebr djal t\u2019vet po thot\u00eb\u201d, me siguri e kan\u00eb myt. Kjo kish ni qat rast edhe na interpretoi edhe neve. Edhe at\u00eb nat\u00eb, prap\u00eb un\u00eb vendosa mos me nejt n\u2019Bllac\u00eb. Ish nifar p\u00ebrpjet\u00ebse kur shkojshim n\u00eb Stankovec. Tash po thom Stankovec, at\u00ebher\u00eb se kom dit as ku po na \u00e7ojn\u00eb, ve\u00e7 ku u shike kolona, na mas tyne. Edhe iu thash\u00eb ktyne t\u00eb Drenic\u00ebs \u201cmu po m\u2019qet Faruku\u201d se iu tregova p\u00ebr djalin e daj\u00ebs s\u2019burrit. Thash\u00eb \u201cpo m\u2019qesin deri nalt, po m\u2019ndihmojn\u00eb, n\u2019mujsha me dal anena\u201d. Kjo shoqja jeme u munu edhe kjo me dal\u00eb. U lajm\u00ebrojshin p\u00ebr me shku n\u00eb vene tjera. Nuk e dishim! Ve\u00e7 thojshin ni list\u00eb po bohet me i qit\u00eb matan\u00eb. Nashta k\u00ebta tjer\u00ebt kan\u00eb pas informata. Un\u00eb me tre fmi, isha e bllokume s\u2019disha ku me shku. E mora qat valixhe q\u00eb e kisha, tre fmit\u00eb. M\u00eb ndihmoi ai djali i daj\u00ebs s\u2019burrit deri nalt. Aty mandej ish fshtir\u00eb me i kalu telat me dal. Policia i merrke kon dojke mi shti n\u00ebp\u00ebr autobusa. Edhe un\u00eb e pash ni djal t\u2019ri. I thash\u00eb a po m\u2019ndihmon ve\u00e7 t\u2019i marr qito torba edhe me dal anej. Tha \u201cjo, un\u00eb e kom hallin tem qysh me dal vet\u201d. N\u00eb fakt, k\u00ebtu secili p\u00ebr veti, lufta p\u00ebr ekzistenc\u00eb. Kur n\u00eb at\u00eb moment, ka thon ni polic serb a maqedon, maqedonisht folke, tha \u201ck\u00ebt\u00eb her\u00eb le t\u2019dalin ve\u00e7 grat\u00eb me fmi. Burrat le t\u2019jesin\u201d. Edhe un\u00eb jom dal matan\u00eb anena. Ata ma her\u00ebt q\u00eb kishin dal\u00eb, kush ka mujt ka dal, familjar\u00eb. Edhe k\u00ebta fmija fillun me qajt \u201cmami krah\u00ebt\u201d, tjetri ma kish kap torb\u00ebn, te tret\u00eb ma, t\u2019vegj\u00ebl. Hala pa i bo pes\u00eb vjet ish i treti. E kom pa ni familje \u2013 tash kom qef me dit kush jon ata, as q\u00eb i kom vet, ve\u00e7 e kan\u00eb pas shpin\u00eb n\u00eb Tophane. Ata kan\u00eb qen\u00eb burr\u00eb e gru, ni djal edhe dy qika. Po ata jon kon t\u00eb mosh\u00ebs 20 vjet, 18-19. M\u2019kan\u00eb ndihmu ata derisa kemi shku n\u00ebp\u00ebr kampe. Po fmija nuk dojshin me iu afru, mi kap. Kryesore isha af\u00ebr tyne. Edhe ton koh\u00ebn ata [thonin] \u201cmos iu largoni grus\u201d, me m\u00eb ndihmu. Kur than\u00eb nuk ka me shti torba mrena se spo i zon autobusat mi lon torbat jasht\u00eb, \u00e7ka me bo, un\u00eb e kisha ve\u00e7 ni \u00e7ant\u00eb t\u00eb krahut edhe torb\u00ebn. \u00c7ka pata tesha t\u2019fmive jau kom vesh. Si dordolec\u00eb! Thojsha mos t\u2019i lo qaty se s\u2019dihet, ku me marr tesha. Edhe e kom pas \u00e7ant\u00ebn e krahut, se at\u00eb nat\u00eb kur jemi dal\u00eb, m\u2019kujtohet motra pat than\u00eb \u2013 se ajo niher pat dal\u00eb prej Milloshev\u00ebs ma her\u00ebt, erdh te baba, mandej prap\u00eb u kthy \u2013 tha \u201ckurgjo s\u2019kom marr, ve\u00e7 fotografit\u00eb le t\u2019m\u00eb jesin kujtim, edhe n\u00ebse shkoj un\u00eb dikush i gjen bile\u201d. Un\u00eb i kom marr ato. Kom pas edhe filma t\u00eb pazhvillum edhe kom pas albuma t\u00eb fotografive. Thash edhe mos i marrsha teshat e fmive, qito t\u2019i marr bile. Ato i kom shti qaty n\u2019\u00e7ant\u00eb t\u2019krahut edhe fmive jau kom vesh teshat. Mir\u00ebpo prap\u00eb na lan\u00eb me torba. Thash\u00eb n\u00ebse mi lojn\u00eb qito mir\u00eb, n\u00ebse jo i lo jasht\u00eb. Edhe jemi hy n\u2019autobus. Prap\u00eb ajo familja e Tophanes q\u00eb ka qen\u00eb o kon me mu prezent. Nuk e di sa ka zgjat, s\u2019besoj q\u00eb o kon larg ajo, po aq mu ka dok larg Stankoveci prej Bllac\u00ebs saq\u00eb un\u00eb e kisha fmiun n\u2019krah\u00eb edhe m\u00eb merrke gjumi. Ve\u00e7 kur kan\u00eb than\u00eb \u201ckemi mrri\u201d. Aty kemi mrri edhe ve\u00e7 me drita k\u00ebta ushtar\u00ebt, me drita t\u2019dor\u00ebs. Atyne s\u2019iu interesojke ti a munesh mi \u00e7u a s\u2019munesh mi \u00e7u, na kan\u00eb lshu ka ni qebe n\u2019dor\u00eb, ushqime \u00e7ka kan\u00eb mujt edhe ta caktojshin ku me shku n\u2019kampe, n\u2019shatorra. Qaq larg m\u2019duket q\u00eb m\u2019kan\u00eb qu sa… nuk e di. Kur shkoj aty, e kishin vendos edhe ni familje tjet\u00ebr edhe mu n\u2019qat shatorr, bashk\u00eb. Ajo familje e ka pas banes\u00ebn n\u2019Dardani. Burr\u00eb e gru, edhe ata tre fmi. Ish ftoft\u00eb sa q\u00eb fmit\u00eb i qita me flejt veshun qashtu me jakne. Ai burri nashta i vike keq me flejt aty, dul p\u00ebrjasht\u00eb, se i kish krejt familjar\u00ebt af\u00ebr. Kurr\u00eb nuk flejta un\u00eb. Kurr\u00eb nuk flejta, tu kajt. Mu dokke q\u00eb krejt jon bashk\u00eb, ve\u00e7 un\u00eb ndamas. Kon se pash\u00eb temin, hi\u00e7. Edhe jom \u00e7u qat m\u00ebngjes, iu kom lut Zotit, \u201cmore Zot, boma ni zgjidhje!\u201d Numrat e telefonit q\u00eb i kisha marr\u00eb, m\u2019kishin hup. Thojsha kontaktoj bile me dik\u00eb, m\u2019kishin hup se me fmi e me… Nashta edhe m\u2019kan\u00eb ra rrug\u00ebs. Edhe jom \u00e7u qat m\u00ebngjes. Ajo q\u00eb ish me mue n\u00eb shatorr, tha \u201cku po shkon?\u201d Thash\u00eb \u201cnuk e di, ve\u00e7 nashta e shoh dikon\u201d. I kom marr tre fmit\u00eb. Me ni shatorr tjet\u00ebr, e pash\u00eb ni kojshike. Edhe ajo e Taslixhes. Edhe ajo e asaj ane. Ata pat\u00ebn dal\u00eb ma her\u00ebt. Thash\u00eb \u201cMerita, a ta lo Andin, e po shkoj nashta e boj diku naj zgjidhje, nashta e shoh dikon\u201d. Se than\u00eb po mujn me dal\u00eb, po i \u00e7ojn\u00eb n\u00ebp\u00ebr vende tjera azil. Thojsha nashti dal edhe un\u00eb. Ve\u00e7 u nisa me pyt\u00eb, me tre fmi. Ajo tha \u201cJo Andin, lemi t\u00eb tre\u201d po k\u00ebta nuk desht\u00ebn, i mora. E kah u nisa, thojsha rrug\u00ebs \u201chej, kah po shkoj un\u00eb? Me kon kom me fol? Me kon kom me kontaktu n\u2019telefon?\u201d E kom pa ni tub\u00eb njer\u00ebz q\u00eb ishin tu fol n\u2019telefon. Nj\u00ebni kish pas telefon mobil. Edhe ai secilit tu ia dhan\u00eb. Kur du mu afur, e njofta. Do t\u00eb thot\u00eb, i fejumi i asaj shoqes q\u00eb e pash\u00eb pak ma her\u00ebt. Ata ishin bashku, ishin vendos n\u00eb qato kampe. Edhe e ka nd\u00ebrpre, ka thon\u00eb \u201cs\u2019ka niher me thirr k\u00ebrkush, ta rahatojm\u00eb qet gru\u201d, p\u00ebr mu. Jemi kthy i kemi marr\u00eb ata. Se m\u2019tha \u201ca po vjen me mu, jemi ve\u00e7 me Roz\u00ebn n\u2019shator\u201d. Se po i tregoj ku jom vendos. Jemi shku e kemi marr\u00eb edhe Andin q\u00eb e pat\u00ebm lon te ajo shoqja edhe torb\u00ebn q\u00eb e pat\u00ebm lon me qato pak tesha q\u00eb ken. Jom vendos te Roza aty. Ajo kish kontaktu edhe me kunet\u00ebt e mi se ajo burrin e motr\u00ebs s\u00eb kunatit tem. E kom marr telefonin. Kom fol me to ma s\u2019pari. M\u2019tha \u201cmos iu shkoq Roz\u00ebs. Ku t\u2019shkon Roza edhe ti se po m\u2019duket vjen edhe kjo n\u2019Gjermani se jon regjistru\u201d. U dufke me shku me regjistru sa vet\u00eb jeni n\u2019familje, \u00e7ka po di un\u00eb. Un\u00eb s\u2019disha kurgjo, \u201cout\u201d isha krejt. Thash\u00eb \u201cokay, ku t\u2019shkon kjo edhe un\u00eb\u201d. Aty kem pas ushqime p\u00ebr fmi. Po prap\u00eb temin k\u00ebrkon se pash\u00eb. Dojsha me dit\u00eb \u00e7ka po ndodh. Dy net\u00eb kom nejt aty.<\/p>\n

R.B.: N\u00eb Stankovec?<\/p>\n

H.L: N\u00eb Stankovec. Edhe hajt t\u2019shkojm\u00eb teshat me jau la fmive me nifar kove q\u00eb na pat\u00ebn dhon ndihma aty. Kur pe ni ni zo tu thirr \u201cHazbije Lahi, Hazbije Lahi!\u201d Kush po m\u2019thirr\u00eb mu me em\u00ebn e mbiem\u00ebn. Ai kish qen\u00eb ni oficer q\u00eb e kish porosit kunati, se ma her\u00ebt me vjehrr\u00ebn teme, ai me gru e me fmi, edhe motra e burrit, kishin dal\u00eb n\u2019Tetov\u00eb. Ata kan\u00eb d\u00ebgju q\u00eb jemi n\u00eb Stankovec. Ve\u00e7 me shku me e marr, me e hek prej shatorrave se kan\u00eb ni krejt q\u00eb osht fmija smut. Vjehrra tu kajt, \u201cun\u00eb tu flejt k\u00ebtu e ajo atje me fmi n\u00ebp\u00ebr shi e n\u00ebp\u00ebr ftoft\u00eb\u201d. Erdh ai oficeri edhe po m\u2019tregon kush e ka \u00e7u. Ata ishin n\u00eb ni katun t\u00eb Tetov\u00ebs, Razhd u thirrke ai fshat. Jemi shku atje. U ndajta me motr\u00ebn e kunat\u00ebs edhe shkum n\u00eb Tetov\u00eb, n\u00eb Razhd, ni fshat i vog\u00ebl po mikprit\u00ebsa. Aty s\u2019kemi hjek, normal, p\u00ebr kurgjo se kishim marr\u00eb ndihma e krejt. Prap\u00eb e kisha ni mb\u00ebshtetje q\u00eb u bashkova bile me dikon. Po prap\u00eb p\u00ebr t\u2019mit\u00eb nuk e disha hi\u00e7 \u00e7ka ka ndodh\u00eb as si ka ndodh as…<\/p>\n

R.B.: Kur e more vesh q\u00eb burrin e kishe gjall\u00eb?<\/p>\n

H.L: Hi\u00e7 niher nuk e dita. Kur shkova n\u00eb Razhd, than\u00eb Idrizin (burrin) e kan\u00eb \u00e7ue n\u2019Kuk\u00ebs. Se as p\u00ebr t\u00eb nuk disha un\u00eb, e kan\u00eb myt, e kan\u00eb myt. Kur shkova atje, po tregon vjehrra, tha \u201cIdrizin e kan\u00eb \u00e7u n\u2019Tiran\u00eb atje. Ka mujt me dep\u00ebrtu, kryesore osht gjall\u00eb, jon shnosh\u201d. T\u00eb nes\u00ebrmen, ai ka thirr\u00eb n\u2019telefon. Edhe ka thon, mas disa dite me mujt mu bashku, me dal na anena. Po u dufke me marr\u00eb ni leje p\u00ebr me dal\u00eb matan\u00eb. Un\u00eb nejta n\u2019Tetov\u00eb 10 dit\u00eb. Gjat\u00eb atyre 10 dit\u00ebve, dul\u00ebm n\u2019treg. I kisha edhe qato 600 marka. Hajt t\u2019ju blej fmive do pixhame, kisha nevoj\u00eb edhe p\u00ebr tesha p\u00ebr veti. Tu e prit autobusin me kunat\u00ebn tem, motr\u00ebn e burrit se edhe ajo ish n\u2019Tetov\u00eb aty, tu e prit autobusin ishin edhe do qika t\u00eb Ka\u00e7anikut. Gjat\u00eb bised\u00ebs, ato tregun se jon n\u2019Shkup edhe e dishin edhe p\u00ebr motr\u00ebn teme. Se motra jem ka jetu n\u2019Ka\u00e7anik. Prej aty ka dal\u00eb ka shku te kunata n\u2019Shkup atje. Edhe iu luta asaj, i thash\u00eb \u201ctregoji n\u00ebse e sheh\u201d, thuj \u201cmotra jote me tre fmi\u201d \u2013 ia tregova edhe emrin \u2013 \u201c\u00ebsht\u00eb n\u2019filan fshat t\u00eb Tetov\u00ebs\u201d. Ajo tha \u201chi\u00e7 s\u2019ka problem se i kallxoj\u201d. Shkum na u nis\u00ebm n\u2019treg. Po kthehemi. Qat nat\u00eb na dojshim mu nis t\u00eb nes\u00ebrmen. Edhe e lam\u00eb ky me dal\u00eb p\u00ebr kufi, te Elbasani atje, mi ra kah Elbasani edhe me u taku na kah Maqedonia me dal\u00eb n\u2019kufi t\u00eb Shqip\u00ebris\u00eb. Jemi nis na n\u2019m\u00ebngjes. Edhe osht nis i zoti i qasaj shpije ku rrishim na. Ai tha \u201cun\u00eb kom me t\u2019\u00e7u, hi\u00e7 s\u2019ka problem\u201d. Tash parameno na kur jemi nis n\u2019m\u00ebngjes n\u00eb ora 7, na s\u2019kena mujt me dal\u00eb as jasht\u00eb Tetov\u00ebs. \u00c7far\u00eb fati! Edhe aty kom hjek un\u00eb di\u00e7ka tep\u00ebr. Ish \u00e7u vjehrra me i bo do llokuma, thash \u201cjo se na dalim shpejt\u201d. Tha \u201cmerr me veti se lypin fmija ushqim\u201d. Do llokuma na i dha me veti. Kur jemi dal\u00eb na me kalu, na nali policia, jasht\u00eb Tetov\u00ebs. Tha \u201cjo, duhet me e pas nifar pjese q\u00eb po don me dal\u00eb prej Maqedonis\u00eb\u201d. Ku me e nxjerr at\u00eb? Na tregoi. Un\u00eb ve\u00e7 rrisha n\u2019kerr. Dul ai me e rregullu. Jo tha, \u201ctash s\u2019punon administrata se tash \u00ebsht\u00eb von\u00eb, ora 12\u201d se na shkum deri atje, u kthym. S\u2019dishim as ku me nejt. Edhe met pa u rregullu ajo. Hajt ta provojm\u00eb edhe niher se tash \u00ebsht\u00eb nd\u00ebrru policia. Prap\u00eb na kthyn. Na u prish kerri rrug\u00ebs. Prap\u00eb fati! Edhe e \u00e7um te ni automekanik. Ai tha \u201cjo ky s\u2019bon hi\u00e7! Duhet me e lon 2-3 dit\u00eb p\u00ebr me u rregullu kerri.\u201d Tha hajt pe marr ni kerr me qera. Kur shkum aty, as aty nuk mujtem me marr. Nd\u00ebrkoh\u00eb burri tu thirr, tu prit te kufini, se ka thon p\u00ebr 2-3 or\u00eb del. K\u00ebta kan\u00eb thon jon nis\u00eb, na telefon mobil s\u2019kishim q\u00eb me u marr vesh. E kemi marr ni taksi. E kemi provu her\u00ebn e tret\u00eb mos po dalim. Prap\u00eb na kan\u00eb kthy. Edhe at\u00eb dit\u00eb ish e premte. Jemi kthy n\u00eb ora 10 t\u2019nat\u00ebs. Fmija u lodh\u00ebn, pa hang\u00ebr. Qata llokuma n\u00ebp\u00ebr dor\u00eb po… Sa ka shku me marr ky ni kerr me qera, un\u00eb dola n\u2019rrug\u00eb edhe m\u2019kan\u00eb v\u00ebrejt \u2013 nuk e di \u00e7far\u00eb objekti o kon ai, o kon najfar\u00eb ministrie a nuk e di \u2013 m\u2019kan\u00eb pa dy femra tu prit me torb\u00eb e me fmi edhe jon ardh\u00eb. Than\u00eb \u201cZonj\u00eb, a ki nevoj\u00eb p\u00ebr di\u00e7ka?\u201d Po i tregoj rastin. Tha t\u2019kemi pa qe sa ti tu prit\u00eb. Edhe jemi kthy na n\u2019shpi at\u00eb nat\u00eb. Burri ka prit n\u2019kufi, e ka pa q\u00eb s\u2019po muj me shku edhe o kthy i demoralizum. T\u00eb nes\u00ebrmen, ish e shtune, prap\u00eb, fati, s\u2019bojshin telefonat. A din kaniher\u00eb kur lidhen n\u2019tana an\u00ebt?! Edhe t\u2019dillen hi\u00e7! E lash\u00eb. Masi isha qaty se kisha problem p\u00ebr mos me kalu anena. Po prap\u00eb dojshim na me u bashku. T\u2019han\u00ebn n\u2019m\u00ebngjes, tu i \u00e7u fmin\u00eb, kur ka ardh\u00eb zonja e shpis\u00eb \u2013 se ky taksisti m\u2019tha, n\u00ebse muj un\u00eb me e rregullu, un\u00eb kom me ta marr\u00eb qat lejen p\u00ebr me kalu\u201d. Ai e kish rregullu krejt, edhe tha \u201cpo t\u2019thirr ai taksisti q\u00eb keni qen\u00eb t\u2019premten, me ardh\u00eb me ju marr\u00eb\u201d. Ve\u00e7 kemi dal\u00eb n\u2019shpejt\u00ebsi. Thash\u00eb \u201cun\u00eb po dal\u00eb, po tash burri nuk e din me m\u2019prit n\u2019kufi\u201d. Kunati s\u2019guxojke me dal\u00eb masi isha un\u00eb refugjat aty. I zoti shpis\u00eb tha \u201cun\u00eb kom me dal\u00eb anej edhe n\u2019koft se osht puna kom me t\u2019\u00e7u deri n\u2019Tiran\u00eb\u201d. K\u00ebta than\u00eb n\u00ebse nd\u00ebrkoh\u00eb bojn telefonat, na e lajm\u00ebrojm\u00eb at\u00eb edhe del prej Tiran\u00ebs n\u2019kufi. Ai m\u2019ka marr\u00eb m\u2019ka \u00e7u n\u2019kerr. Tash gjat\u00eb rrug\u00ebs, fmija prej g\u00ebzimit kurr\u00eb nuk e kan\u00eb nal\u00eb kang\u00ebn \u201cXhamadani vija-vija\u201d. Ton koh\u00ebn, q\u00eb t\u2019kisha pas qat\u2019her\u00eb di\u00e7ka me i in\u00e7izu. Ma djali i madh ka qen\u00eb 4 vjet, vajza n\u2019qershor i mbushke 3 vjet, at\u00ebher\u00eb ish prilli. Se m\u00eb 24 ken bombardimet, na ra m\u00eb 2 prill me dal n\u00eb Tetov\u00eb. Kurr\u00eb nuk e kan\u00eb nal\u00eb, po thom, kongen prej g\u00ebzimit q\u00eb po dalim, po e shohim babin. Kur jemi dal\u00eb aty, taksisti tha \u201cun\u00eb po ju pres gjys ore knej kufinit. N\u00ebse vanohesh ti ma tep\u00ebr se gjys ore,\u201d po i thot\u00eb k\u00ebtij pronarit t\u2019shpis\u00eb, Isak e ka emrin ai, \u201ce di q\u00eb ke dal\u00eb anej edhe je nis p\u00ebr Tiran\u00eb\u201d. K\u00ebta kishin kontaktu nd\u00ebrkoh\u00eb sa jemi nis na, vjehrra me kunatin tem i kan\u00eb tregu edhe ai osht nis, o ardh n\u2019kufi atje me prit. Un\u00eb e kom pa dikon tu prit po… Ve\u00e7 kur ia kom ni zanin, e kom pas djalin e vog\u00ebl n\u2019krah\u00eb, k\u00ebta dy tu ngajt. Niher se v\u00ebrejten q\u00eb osht baba i tyne, edhe kur ka thon burri \u201chej a mujt\u00ebt?\u201d Qysh ia ka njoft zanin djali i vog\u00ebl se atij i ra mos me e pa nja 2 jav\u00eb, ve\u00e7 kur e ka kthye kryt shpejt, e ka njoft zanin e bab\u00ebs t\u2019vet. K\u00ebta tu e marr tu e p\u00ebrqafu. I zoti i shpis u kthy masi u bashkum na. K\u00ebta ishin vendos n\u00eb Durr\u00ebs, me ni shpi t\u00eb shokut t\u2019vet. Ai ia kish lon se ish tu jetu n\u00eb Zvic\u00ebrr. Ky ish dal\u00eb dor\u00eb mas dore me at\u00eb shokun n\u2019Durr\u00ebs kur i kan\u00eb largu. Shoqja jem q\u00eb e lash n\u00eb Stankovec. Edhe ajo ka nejt aty dy net\u00eb, mandej o shku n\u00eb K\u00ebr\u00e7ov\u00eb. Ajo o met atje n\u00eb K\u00ebr\u00e7ov\u00eb, un\u00eb shkova n\u2019Durr\u00ebs para saj. Mandej edhe ajo pat ardh\u00eb mas ni jav\u00eb dite, u bashkum. Prap\u00eb u bon\u00ebm dy familje, n\u2019dy dhoma: ni sallon e ni dhom\u00eb t\u2019fjetjes po se kishim dert. Aty kem pas edhe ushqim edhe krejt familjen. Po prap\u00eb s\u2019d\u00ebgjojsha p\u00ebr t\u00eb af\u00ebrmit e mi hi\u00e7. Sa kemi nejt na aty, ni kojshi e ka pas telefonin, kur osht ardh\u00eb, s\u2019di ka e ka mar nana numrin, tash mu kujtu. Djalin e motr\u00ebs e kom pas n\u2019Zvic\u00ebr e ai ka pas kontakte me kunatin tem n\u2019Gjermani. M\u2019duket se atij ia ka marr numrin, hi\u00e7 se kom pyt… Edhe m\u2019ka thirr\u00eb n\u2019telefon. Thash \u201cku e more Ben, ti numrin?\u201d Tha \u201cmos ki dert, krejt jon mir\u00eb\u201d. Po m\u2019tregon ku jon tjer\u00ebt, \u201ckrejt jon shnosh, rahat, kryesore gjall\u00eb jon\u201d. K\u00ebta me frik\u00eb kan\u00eb nejt p\u00ebr 3 muj dit\u00eb, a po pshtojm\u00eb sot, a po pshtojm\u00eb nes\u00ebr. \u201cPo mir\u00eb jon, n\u00ebse ki nevoj\u00eb di\u00e7ka me t\u2019pru ndihma\u201d. Po na marrshim ndihma n\u2019Shqip\u00ebri q\u00eb kemi qen\u00eb.<\/p>\n

R.B.: Ku e kishe pas familjen?<\/p>\n

H.L: Urdhno?<\/p>\n

R.B.: Ku jon kon familja? K\u00ebtu n\u2019Prishtin\u00eb?<\/p>\n

H.L: K\u00ebtu, n\u2019Prishtin\u00eb. Edhe ai ve\u00e7 vet ka qen\u00eb n\u2019Zvic\u00ebr. Ai ka dal\u00eb ma her\u00ebt, para luft\u00ebs. Po ai tash tu kontaktu me nan\u00ebn e vet, me motr\u00ebn teme dmth, \u201cmir\u00eb jon, mos ki dert\u201d. Edhe prap\u00eb, mas ni kohe, ve\u00e7 kur ka ardh\u00eb zonja e shpis\u00eb \u201cHazbije, e ki ni telefonat\u00eb, hi\u00e7 se di\u201d. Ajo e ka dit\u00eb po s\u2019ka dasht me m\u2019tregu. Kur e marr telefonin, qe zani i nan\u00ebs.<\/p>\n

R.B.: Po m\u2019doket ma shum\u00eb p\u00ebr nan\u00ebn se…<\/p>\n

H.L: Kur e mora telefonin, po e d\u00ebgjoj zanin e nan\u00ebs. S\u2019ia kisha d\u00ebgju me muj t\u00eb tan\u00eb. Ajo ish dal\u00eb n\u2019post\u00eb, kish marr vesh se ku jom, se telefonat jau kan\u00eb nd\u00ebrpre fiksat. Ish dal\u00eb me motr\u00ebn tem. Tu m\u2019than\u00eb \u201cqysh je, a jeni gjall\u00eb?\u201d Ajo tash tu mendu se edhe mu… po ka marr\u00eb vesh se jom mir\u00eb po \u201cve\u00e7 a jeni gjall\u00eb?\u201d Thash \u201cnan\u00eb e ju qysh jeni?\u201d Tha \u201ckrejt mir\u00eb jemi\u201d. Bab\u00ebn e kom pas smut prej zemr\u00ebs. \u201cE baba?\u201d Tha \u201cedhe baba, krejt jemi mir\u00eb. Hi\u00e7 mos u bon merak\u201d. Po nuk zgjati shum\u00eb, nashta s\u2019ka pas edhe t\u2019holla aty qysh e kan\u00eb pas at\u00ebher\u00eb. Nuk mujt\u00ebm me fol, dyjat tu kajt edhe e mbyll\u00ebm telefonin. Thash \u201cbesoj se shihemi sa ma shpejt\u201d. Se kom besu q\u00eb kom me mrri mi pa. E mbylli telefonin, ajo tu kajt un\u00eb tu kajt. Po fati, at\u00eb vajz\u00ebn e Ka\u00e7anikut q\u00eb e takova n\u2019Tetov\u00eb, ajo i ka tregu motr\u00ebs. Po ksaj iu ka ngat\u00ebrru emri. Ka thon \u201cni mot\u00ebr me tre fmi, po burrin s\u2019e kish\u201d. Edhe ni mot\u00ebr tjet\u00ebr e kom pas me tre fmi, dy djem e ni qik\u00eb. Thot\u00eb \u201ccila ka mujt me qen\u00eb ajo?\u201d Edhe bohet ajo me motr\u00ebn e me burrin. Un\u00eb jom nis qat dit\u00eb p\u00ebr Shqip\u00ebri, ajo o ardh n\u00eb Tetov\u00eb. Edhe aty s\u2019kom mujt me e taku. Thojsha \u00e7far\u00eb fati! Me k\u00ebrkon mos me mujt mu pa, plus kerri u prish rrug\u00ebs. Po kryesore kemi shp\u00ebtu edhe s\u2019kemi pa keq n\u2019k\u00ebrkon.<\/p>\n

R.B.: Kur vendos\u00ebt me u kthy?<\/p>\n

H.L: Tre muj na ra para se me ardh\u00eb. S\u2019jom ni mo me nan\u00ebn. Kur u liru Kosova, ve\u00e7 fillun me dal knena, kunati tu na thirr n\u2019telefon \u201c\u00e7ka po boni, a doni me ardh knej a doni me nejt?\u201d Ai atje n\u2019Gjermani \u201cs\u2019keni \u00e7ka ktheheni. S\u2019ka as shpija, as puna, s\u2019keni ku shkoni. Hajdeni k\u00ebtu!\u201d Na s\u2019kemi mujt me dep\u00ebrtu prej Shqip\u00ebris\u00eb. K\u00ebshtu q\u00eb vendos\u00ebm me u kthy k\u00ebtu me i taku edhe familjar\u00ebt e mi, edhe familjar\u00ebt tjer\u00eb. Ish edhe nana e burrit. Kryesore kemi shp\u00ebtu, familja jon\u00eb, t\u00eb af\u00ebrmit. S\u2019kemi pa kurgjo keq.<\/p>\n

R.B.: A munesh ve\u00e7 pak me ma kallxu qysh o dok Prishtina dit\u00ebn kur jeni ardh?<\/p>\n

H.L: Beso, kur jemi ardh at\u00eb dit\u00eb edhe jemi shku n\u2019banesa \u2013 banes\u00ebn e kishin pas bo lam\u00eb at\u00ebher\u00eb krejt \u2013 vjehrra ish shku ma her\u00ebt, ve\u00e7 mi hek do sene. Prap\u00eb o kthy te kunati n\u2019Dardani. Kur jemi ardh\u00eb aty, s\u2019e kom njoft un\u00eb as venin ku kemi qen\u00eb. Ishin vendos edhe serb\u00ebt kur jon dal\u00eb n\u2019banesa tjer\u00ebt. Banes\u00ebn e kom pas krejt k\u00ebrsh, p\u00ebr ata s\u2019ka lidhje. Ushtar\u00eb n\u2019tana an\u00ebt. Edhe kurr\u00eb s\u2019e harroj ni rast. Reletat ishin prish edhe burri tha hajt po e noj ni perde, kur e kemi ni brim\u00ebn tu b\u00ebrtit ni ushtar, \u201cpse po hyp ti? Ti ki me gjujt a?\u201d Ka thon mos po bon vet\u00ebvrasje a di\u00e7ka po s\u2019e marrshim vesh. Po Prishtin\u00ebn e kemi gjet jo mir\u00eb. Po u m\u00ebsum na me at\u00eb gjendje. T\u00eb nes\u00ebrmen, se jemi kthy n mbramje po gjat\u00eb rrug\u00ebs kemi ardh\u00eb me qat Golf, se na e kthyn Golfin \u2013 un\u00eb prap\u00eb po kthena se po i harroj do detaje \u2013 sa ishim n\u2019Durr\u00ebs, daja i burrit q\u00eb e kish marr kerrin, ish n\u00eb Elbasan. Shkum na n\u00eb Elbasan me i vizitu ata edhe e mur\u00ebm kerrin tan\u00eb. Mandej e kemi p\u00ebrdor sa jemi kon n\u2019Durr\u00ebs tre muj dit\u00eb. Me qata jemi kthy, prap\u00eb kemi qen\u00eb 6-7 veta a ma tep\u00ebr se erdh\u00ebn edhe disa q\u00eb dojshin mu kthy p\u00ebr knej. Po i harroj detajet krejt sakt\u00ebsisht, ve\u00e7 mu nal me i shkru krejt njo ka njo.<\/p>\n

R.B.: Po, qikaq. Faleminderit shum\u00eb.<\/p>\n

H.L: Faleminderit juve.<\/p>\n

[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row]<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

[vc_row][vc_column][vc_column_text] [\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text] Intervistuesja: Rita Berisha E intervistuara: Hazbije Lahi R.B.: Faleminderit shum\u00eb zoja Hasbije. Po m\u2019vjen shum\u00eb mir\u00eb q\u00eb po ma tregoni storjen e juj gjat\u00eb koh\u00ebs s\u00eb luft\u00ebs. A po ia nisim pak para bombardimeve veq me fol ku je kon, me kon je kon, \u00e7ka o kon tu ndodh\u00eb, \u00e7ka keni d\u00ebgju n\u00eb […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":1003,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[22],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1503"}],"collection":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1503"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1503\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1507,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1503\/revisions\/1507"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/1003"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1503"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1503"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1503"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}