{"id":1431,"date":"2022-02-22T13:41:04","date_gmt":"2022-02-22T13:41:04","guid":{"rendered":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/?p=1431"},"modified":"2022-04-14T12:59:33","modified_gmt":"2022-04-14T12:59:33","slug":"1431","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/1431\/","title":{"rendered":"Adelina Berisha"},"content":{"rendered":"

[vc_row][vc_column][vc_column_text]<\/p>\n\n

[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]<\/p>\n

Intervist\u00eb me Adelina Berisha<\/p>\n

R.B.: P\u00ebrsh\u00ebndetje Adelin\u00eb! Faleminderit shum\u00eb q\u00eb po bisedon me mu. A po ia nisim pak qysh e keni marr\u00eb vendimin me dal\u00eb? Qysh e man men qat periudh\u00eb kohore? Me kon je kon? Gj\u00ebra t\u00eb ngjashme.<\/p>\n

A: Domethon kur ka fillu bombardimi m\u00eb 25 mars apo?<\/p>\n

R.B.: 24 mars.<\/p>\n

A: Po, 24 mars. Un\u00eb kom jetu n\u00eb lagjen e Blendit. N\u00eb at\u00eb koh\u00eb, lagjja e Blendit nuk o kon shum\u00eb e urbanizume, o kon lagje e re q\u00eb o formu n\u2019Prishtin\u00eb, as asfallt s\u2019ka pas. Edhe o kon ma shum\u00eb si fshat ngit n\u00eb periferi t\u00eb Prishtin\u00ebs. Un\u00eb kom dal\u00eb n\u2019at\u00eb lagje prej qendr\u00ebs. Nuk m\u2019kujtohet sakt\u00eb ve\u00e7 e di q\u00eb ka qen\u00eb Bajram, fillimisht, kur e kemi pas presionin e par\u00eb me i lshu shpijat. Un\u00eb jom kon fmi normal, prej kur kan\u00eb fillu bombardimet. Baba jem, Tefiku, e pat bo n\u2019bodrum, se bodrumin e kena n\u00ebr dhe, e pat bo ni hap\u00ebsir\u00eb me disa shilte, dysheka, menojshim q\u00eb na mbron prej bombardimeve edhe qaty disa familje fqinje edhe na vishim u mshefshim qaty gjat\u00eb koh\u00ebs s\u00eb bombardimeve prej frik\u00ebs mos rast\u00ebsisht ndodh me u bombardu edhe shpijat knej. Sepse fakti q\u00eb jena kon periferi jena kon pak ma shum\u00eb t\u00eb atakum prej serb\u00ebve se lagjet tjera. Edhe kur ka qen\u00eb qajo dita e Bajramit, ka qen\u00eb hera e par\u00eb q\u00eb na \u2013 dmth lagjja jem e ka p\u00ebrball\u00eb ni kod\u00ebr q\u00eb njihet si Varrezat e Jahudive edhe ajo ka qen\u00eb krejt bukfalisht e mushun me polic\u00eb, me ushtar\u00eb edhe na gjithmon\u00eb e kemi pa q\u00eb prej anej jon tu ardh sulmet \u2013 edhe dit\u00ebn e Bajramit e pat\u00ebm lshu shpin\u00eb, pat\u00ebm shku me ni lagje tjet\u00ebr q\u00eb tash njihet si Kolovica e Re. Edhe ajo o kon lagje e re, tek n\u00eb nd\u00ebrtim e sip\u00ebr n\u00eb at\u00eb koh\u00eb; ka pas shum\u00eb pak t\u2019banume, kryesisht kan\u00eb qen\u00eb sht\u00ebpi tek tu u nd\u00ebrtu. At\u00eb dit\u00eb kemi ik\u00eb krejt lagjja. Kemi nejt deri nat\u00ebn von\u00eb. Dikur na kan\u00eb thon\u00eb, burrat shkojshin n\u2019lagje e shihshin q\u00eb nuk pat najfar\u00eb krize edhe kah gjysa e nat\u00ebs jemi kthy n\u2019shpija. Edhe normal kemi mendu q\u00eb pak u qet\u00ebsu situata. Un\u00eb n\u00eb at\u00eb koh\u00eb jom kon 14 vje\u00e7. Mandej m\u00eb 1 prill ka fillu, jemi kon n\u2019gjum\u00eb krejt edhe jon ni plumat tu na ra n\u2019kulm t\u2019shpis\u00eb. Edhe ve\u00e7 e di q\u00eb ka ardh\u00eb nana, na ka thon\u00eb \u201c\u00e7onu se duhet me e l\u00ebshu shpin\u00eb edhe me ik\u00eb!\u201d Na jemi \u00e7u, kemi ik\u00eb krejt mahalla qashtu tub\u00eb. E di motra jeme Leonora sa pat fillu ni lidhje dashurie me Bersantin, me t\u00eb cilin tash jon t\u2019martum, edhe e di q\u00eb ajo ka qen\u00eb e vetmja prej krejt neve q\u00eb ka qen\u00eb pak ma e pregatitne se i ka pas ato fotografit\u00eb, albumet q\u00eb ka dasht me i marr, kujtimet me t\u00eb dashurin e saj. Edhe e ka pas ni kofer me qato rroba edhe me albumet po e harroi n\u2019shpi edhe na u nis\u00ebm me shku teposht\u00eb, Nora u kthy me e marr, un\u00eb u nisa mrapa saj. E di q\u00eb na pat\u00ebn shku plumat kah komt. Qaty e pam q\u00eb kjo pun\u00eb p\u00ebrnime s\u2019koka hajgare po bajagai serioze, bajagi k\u00ebrc\u00ebnuese edhe rrezik p\u00ebr neve. E mur ajo qat torb\u00eb si shpejt, u nis\u00ebm. Prej lagjes ton\u00eb jemi shku n\u00eb Taslixhe at\u00eb dit\u00eb. Na ka marr ni familje. N\u00eb at\u00eb koh\u00eb jom kon fmi, nuk e kom shum\u00eb t\u2019qart\u00eb cila pjes\u00eb e Taslixhes se e din q\u00eb osht bajagi laxhe e madhe po e pat\u00ebm bo ni nat\u00eb n\u00eb sht\u00ebpin\u00eb e qasaj familje. Se ideja e prindve t\u2019mi ka qen\u00eb me u sill n\u00ebp\u00ebr Prishtin\u00eb, mos me e lshu qytetin, me tentu me nejt k\u00ebtu. Mir\u00ebpo mandej t\u00eb nes\u00ebrmen, erdh\u00ebn n\u00eb m\u00ebngjes, na p\u00ebrzun edhe prej Taslixhes. Prej Taslixhes kemi shku te axha jem i cili ka banu n\u00eb at\u00eb koh\u00eb af\u00ebr Teatrit Dodona n\u00eb qat lagje. Shkum aty qat nat\u00eb. Prap\u00eb qashtu dit\u00ebn kemi nejt. Prap\u00eb jon ardh\u00eb na kan\u00eb p\u00ebrzan\u00eb edhe prej asaj lagjeje, qysh vishin serb\u00ebt. Ve\u00e7 trokitshin n\u2019dyr\u00eb edhe thojshin \u201cLironi sht\u00ebpin\u00eb, lironi sht\u00ebpin\u00eb, nisnu p\u00ebr Shqipni!\u201d Edhe prej aty dul\u00ebm. Kemi qen\u00eb diku 16 veta. Familja jem, na jemi 5 fmi edhe prind\u00ebt. Dmth 7 kemi qen\u00eb ve\u00e7 prej familjes tem, prej axh\u00ebs tem kan\u00eb qen\u00eb kat\u00ebr: axhi me grun, djali me grun. Edhe mandej djali tjet\u00ebr i axh\u00ebs q\u00eb ka banu n\u2019Breg t\u2019Diellit me grun edhe me 3 fmi. Prej shpis\u00eb t\u2019axh\u00ebs te Dodona kemi shku te banesa e djalit t\u2019axh\u00ebs n\u00eb Breg t\u00eb Diellit. Krejt qata 16 veta, ni banes\u00eb t\u2019vog\u00ebl, ni dhom\u00eb t\u2019fjetjes ni sallon. Nuk e di qysh u pat\u00ebm rahatu at\u00eb nat\u00eb. Po banesa ka qen\u00eb p\u00ebrball\u00eb Konvikteve, e Konviktet kan\u00eb qen\u00eb t\u00eb mbushuna me paramilitar\u00eb. Ton nat\u00ebn na i kemi pa snajperat tu na kalu n\u00ebp\u00ebr xhama. Na si fmi, t\u2019mdhajt kan\u00eb tentu n\u00eb tana m\u00ebnyrat e mundshme me na kursy, a din, mos me kuptu \u00e7ka po ndodh, po un\u00eb i kom hala n\u00eb kujtes\u00eb zanat e burrave tu u ndrru me dal me rujt n\u00eb ballkon, tu dal tin\u00ebza mos me u vrejt prej paramilitar\u00ebve q\u00eb i kishim p\u00ebrball\u00eb n\u2019konvikte. Poashtu djali i axh\u00ebs e ka pas ni fqinj serb me t\u00eb cilin kan\u00eb pas marr\u00ebdhanie t\u00eb mira si fqinj deri n\u00eb momentin kur ka fillu lufta, mir\u00ebpo djali i qatij fqinjit ka qen\u00eb polic. Edhe djali i axh\u00ebs shkoi i tha \u201ca munesh me m\u2019siguri bar\u00ebm sonte q\u00eb ki me na mbrojt se kemi fmi t\u2019vegj\u00ebl, jemi 16 veta?\u201d Ai, edhe pse deri qat\u2019her\u00eb kan\u00eb qen\u00eb fqinj, q\u00eb ndoshta n\u00ebse kan\u00eb met pa ni got\u00eb qum\u00ebsht, pa ni ve, pa ni sheqer, e kan\u00eb pas qat liri me lyp te njoni-tjetri, mir\u00ebpo at\u00eb dit\u00eb ai fqinji i tha \u201cmu po m\u2019vjen keq, mos pritni as mos llogaritni q\u00eb un\u00eb muj me ju mbrojt sepse kolegt e mi, shok\u00ebt e mi jon tu mi vra ushtar\u00ebt edhe shqiptar\u00ebt\u201d. Edhe qikjo e di q\u00eb m\u2019ka met shum\u00eb mbres\u00eb, edhe pse jom kon fmi m\u2019pat bo shum\u00eb p\u00ebrshtypje se ish diqysh v\u00ebshtir\u00eb me e pranu q\u00eb do njer\u00ebz q\u00eb deri sot e kan\u00eb iu kan\u00eb gjind njoni-tjetrit, p\u00ebrniher ndrroi gjith\u00e7ka edhe u bom armiq t\u00eb njoni-tjetrit. U bo m\u00ebngjesi. Aty krejt rruga ka qen\u00eb shum\u00eb sfid\u00eb, kudo q\u00eb kemi shku se krejt rrug\u00ebt kan\u00eb qen\u00eb t\u2019mushuna me paramilitar\u00eb edhe na tentojshim me u nda, mos me shku krejt tub\u00eb. E di q\u00eb me nj\u00eb moment un\u00eb pata met ve\u00e7 me djalin e axh\u00ebs edhe me familjen e tij. Jom ni shum\u00eb keq se familja jem kishin met pak ma mrapa. Nuk e di pse meta, se kom qen\u00eb shum\u00eb e lidht me qik\u00ebn e djalit t\u2019axh\u00ebs. Me Gret\u00ebn jemi kon mosh\u00eb e nj\u00ebjt\u00eb edhe nashta qajo m\u2019ka shti me ec me t\u00eb edhe e di q\u00eb ve\u00e7 nj\u00eb her\u00eb jom kthy te Menza e Student\u00ebve, un\u00eb nalt, kta s\u2019e disha ku jon. Mandej thojshin te Naim Frash\u00ebri ka post-bllok t\u00eb polic\u00ebve. Qaty e pata pa q\u00eb prej qetij momenti un\u00eb s\u2019kom me u nda prej familjes tem se po mujka me ndodh q\u00eb mes me krejt tjet\u00ebr kond edhe nuk e di ku i kom nan\u00ebn bab\u00ebn, motrat, vllaun. Po fatmir\u00ebsisht u bom krejt bashk\u00eb. Ata e di q\u00eb i kan\u00eb nal te Naim Frash\u00ebri polic\u00ebt ose grupet paramilitare, iu kan\u00eb bo nifar kontrolle. Mandej erdh\u00ebm n\u2019shpi. Prap\u00eb po thom t\u2019mdhajt kan\u00eb tentu bajagi shum\u00eb me na kursy po un\u00eb s\u2019jom kon fmi q\u00eb mos me e kuptu \u00e7ka o ka ndodh. Po ndoshta nifar m\u00ebnyre kta mekanizmat mbrojt\u00ebs m\u2019kan\u00eb shti mos me bo shum\u00eb pytje q\u00eb nifar forme me e kursy veten edhe ata. Mos me i ngarku ma shum\u00eb me pytjet q\u00eb kom mujt me jau bo. U bo m\u00ebngjes. Prej k\u00ebsaj banes\u00ebs jemi \u00e7u, kemi mendu \u2013 se krejt qikjo ideja mos me e l\u00ebshu Prishtin\u00ebn \u2013 hajde po kthehemi prap\u00eb te shpija e axh\u00ebs, te Dodona. Kur jemi kthy aty, gjith\u00e7ka ka qen\u00eb e braktisun. Ve\u00e7 i kishin lshu krejt fqinj\u00ebt, krejt shqiptar\u00ebt shpijat e tyne. Ve\u00e7 na met\u00ebm n\u2019shpi. Dikur kah mesdita ka ardh ni qik\u00eb e mahall\u00ebs po q\u00eb osht e martume diku tjet\u00ebr tash. Ajo erdh me burrin e vet te familja e vet po ata ve\u00e7 e kishin lshu shpin\u00eb edhe kur s\u2019e gjet\u00ebn k\u00ebrkon kan\u00eb ardh te na, e kan\u00eb pa q\u00eb e vetmja shpi q\u00eb po duket q\u00eb po qarkullojn\u00eb njer\u00ebz. Qaty e di q\u00eb na kan\u00eb thon\u00eb neve fmive \u201clirone dhom\u00ebn, shkoni nalt luni\u201d. Ajo gruja ka qen\u00eb shum\u00eb e shqet\u00ebsume, o kon tu kajt, nj\u00ebjt\u00eb edhe burri. K\u00ebta kan\u00eb ardh prej Qaf\u00ebs, me tentu me ik\u00eb. Un\u00eb e kom p\u00ebrshtypjen q\u00eb aty ka pas ose naj tentim dhunimi ose di\u00e7ka ngjash\u00ebm se qajo i ka bo k\u00ebta me u mobilizu me na largu neve fmive sa ma shpejt mos me ni \u00e7ka ajo ka me tregu. Po e di q\u00eb masi ka ardh ajo edhe k\u00ebta kan\u00eb fol me ta, ndoshta ve\u00e7 ka tregu sa keq jon tu u sill paramilitar\u00ebt, nuk e di. Po menoj q\u00eb o kon di\u00e7ka e madhe edhe nuk i kom pyt mo kurr\u00eb t\u2019shpis\u00eb se \u00e7ka ka tregu ajo gru at\u00eb dit\u00eb. Ve\u00e7 e di q\u00eb qajo u bo shkak q\u00eb na tham hajde krejt po ikim se s\u2019paskem \u00e7ka me bo k\u00ebtu se osht rrezik shum\u00eb i madh n\u00ebse na gjejn\u00eb ve\u00e7 neve n\u2019krejt k\u00ebt\u00eb lagje. Edhe jemi qu kadale krejt bashk\u00eb. N\u00ebse e din ku osht pjesa q\u00eb i thojn\u00eb Te 4 Lullat, ajo pjes\u00eb deri n\u2019Dragodan o kon krejt me paramilitar\u00eb. N\u2019kujtimet e mia ata jon krejt sikur bisha kur m\u2019kujtohen, edhe syt\u00eb i kan\u00eb pas t\u2019eg\u00ebrsume, nuk o kon shikim i ni njeri normal. Tash na e dim krejt kush jon kon paramilitar\u00ebt. Paramilitar\u00ebt jon kon kriminel\u00ebt ma t\u2019mdhaj q\u00eb i kan\u00eb gjet\u00eb prej burgjeve, q\u00eb jon kon edhe p\u00ebrdorus t\u00eb drogave t\u2019ndryshme q\u00eb bukfalisht ata jon kon t\u2019pim prej \u00e7do ndjenje. Ata nuk t\u2019kan\u00eb pa si qenie njer\u00ebzore. Edhe i ke pa grat\u00eb serbe ma n\u2019mosh\u00eb q\u00eb iu qitshin rakija edhe ata na thojshin neve \u201cZa Albaniju!\u201d Q\u00eb i bjen \u201cshkoni p\u00ebr Shqip\u00ebri\u201d, me ni gisht qishtu na bojshin. Na ecshim me kry teposht, asni fjal\u00eb k\u00ebrkush s\u2019guxojke me thon. N\u00eb at\u00eb koh\u00eb Prishtina i ka pas 2-3 lagje q\u00eb kan\u00eb qen\u00eb ma urbane; Qafa i ka pas do butika posht\u00eb q\u00eb jon kon pak ma intersant ku na si fmi jena ardh i kena kqyr, Adidas, Nike. S\u2019kena mujt mi ble po i kena kqyr p\u00ebr dritare. Edhe i shifshe krejt t\u00eb thyme, serb\u00ebt tu e shfryt\u00ebzu qat situat\u00eb tu marr patika a ti knej ishte tu ik\u00eb dika. A din, p\u00ebr mu, si fmi, gjith\u00e7ka hi\u00e7 s\u2019ka pas kuptim, asnjo prej ktyne. Po qaj o kon realiteti. Kena ec. Kur kena mrri kah Dragodani, prap\u00eb o dal ni post-bllok i paramilitar\u00ebve edhe e pat\u00ebn nal axh\u00ebn tem. I pat\u00ebn lyp pare. Po fatmir\u00ebsisht n\u00eb t\u00eb nj\u00ebjt\u00ebn koh\u00eb pat kalu ni patroll\u00eb e ushtris\u00eb t\u2019rregullt t\u2019Serbis\u00eb edhe si\u00e7 duket kta parmilitar\u00ebt pak iu kan\u00eb tut qisaj hierarkie, qyshdo q\u00eb ata kan\u00eb funksionu. Edhe na lshun, than \u201cik, ik nisu!\u201d Kur kemi shku te stacioni i trenit, q\u00eb p\u00ebr mu o kon hera e par\u00eb, aty o kon e mbushun me njer\u00ebz. Dikur u bo nat\u00eb, ftoft\u00eb, shi. U munojshim mi ndez do zjarre derisa erdh treni. Tani ka ardh treni. Secili njeri \u2013 ai osht instinkti p\u00ebr me mbijetu \u2013 aty secili kqyr ve\u00e7 p\u00ebr familjen e vet. Neve p\u00ebr dritare na kan\u00eb shti djemt e familjes, vllau, djemt e axh\u00ebs. Ve\u00e7 na gjujshin. Nuk e di pse s\u2019na ka punu kryt, kush ka kcy mu ul me nxon ni ven po na ve\u00e7 u gjujshim edhe bishim p\u00ebrmi njoni-tjetrin derisa jena \u00e7u jena rahatu. Edhe pse kabina osht p\u00ebr diku 6 veta, na jena kon 16 veta, qata q\u00eb t\u2019i p\u00ebrmena. Graniti, djali i djalit t\u2019axh\u00ebs, ka qen\u00eb diku 2-3 vjet. Aty jom ni shum\u00eb keq. Kur kom hi n\u2019tren o kon momenti ma i ran p\u00ebr mu se qaty s\u2019kom dit me e menu luft\u00ebn si luft\u00eb, q\u00eb mujn me na vra, mujn me na dhunu. Ve\u00e7 kom than\u00eb, okay qitu murr fund gjith\u00e7ka. Un\u00eb mo s\u2019kom me pa as shoqnin\u00eb tem, as shkoll\u00ebn… Edhe e kom pas, nuk e di qysh ka p\u00ebrfundu \u00e7el\u00ebsi i shpis n\u2019xhep temin edhe e di q\u00eb kur e shtisha dor\u00ebn e preksha qat \u00e7el\u00ebs, qajo ma kujtojke krejt qet realitet e nuk mujsha mo me e ndal veten. E di qaty kom kajt, tu d\u00ebnes, edhe ve\u00e7 thojsha \u201c\u00e7ka ka me ndodh? Kur kom me e pa Lyr\u00ebn, kur kom me e pa Edon\u00ebn, kur kom mi pa shoqet? Ndoshta s\u2019kom mi pa kurr\u00eb ma\u201d. Se kena pa filma, kena pa \u00e7ka ka ndodh n\u00eb Gjermani me jahudit\u00eb, me krejt edhe kemi menu q\u00eb qito sene jon kry qat her\u00eb edhe nuk ndodhin ma. E tash e shifshe tu t\u2019ndodh\u00eb vet e tu kujtojshin qato skenat e filmav edhe ia niske kadal kadale me tu kompletu qajo puzzle nifar m\u00ebnyre, tu e pa, edhe pse je fmi, q\u00eb qitu di\u00e7ka s\u2019o n\u2019rregull. Po nuk e kom pas frik\u00ebn qysh kan\u00eb mujt me e pas t\u2019mdhejt. Edhe e di kur jena kon tu ik\u00eb prej lagjes n\u2019lagje, motra e madhe, ajo i ka pas 24 vjet, motra tjet\u00ebr 20 vjet, motra tjet\u00ebr 18, vllau 22, edhe e di q\u00eb ajo thojke \u201cDoknu keq, qitni kapu\u00e7at, shtremnoni ftyrat!\u201d Un\u00eb thojsha \u201c\u00c7ka ka kjo? Lujti!\u201d Po mandej e kom kuptu se u flitke q\u00eb po i marrin vajzat e reja po i dhunojn\u00eb, po i marrin djemt e ri me i \u00e7u n\u2019luft\u00eb. Ajo ka menu q\u00eb qashtu nifar m\u00ebnyre e mbron veten. E tash un\u00eb e di q\u00eb p\u00ebr paramilitar\u00eb, p\u00ebr vras\u00ebs, pamja fizike s\u2019ka pas r\u00ebnd\u00ebsi se ata nuk t\u2019kan\u00eb kqyr a je e pashme e ma e papashme, \u00e7kado q\u00eb ajo n\u00ebnkupton. Po ka mjaftu me kon gru edhe me e kry ata aktin q\u00eb kan\u00eb pas me e kry. E dim\u00eb krejt q\u00eb edhe dhuna ndaj grave osht si mjet i luft\u00ebs, nuk don me thon ve\u00e7 arma me u p\u00ebrdor.<\/p>\n

R.B.: Keni shku p\u00ebr Bllac\u00eb.<\/p>\n

A: N\u2019fund, shkum p\u00ebr Bllac\u00eb. Kur mrrim, krejt o kon edhe maltretim psiqik q\u00eb na u ka bo se p.sh. na thojshin \u201checni n\u00ebp\u00ebr shina!\u201d e shinat ishin t\u00eb ngusht, na ishim me mij\u00ebra njer\u00ebz, e na thojshin \u201cn\u00eb momentin q\u00eb delni prej shin\u00ebs, jon bombat e kan\u00eb me ju k\u00ebrsit\u201d. Edhe qashtu ecshim na krejt. Un\u00eb tash menoj q\u00eb nashta s\u2019ka pas aty bomba e mina hi\u00e7. Ajo o kon ve\u00e7 me na maltretu hala ma shum\u00eb, edhe emocionalisht, mu ni hala ma t\u00eb pavler\u00eb, me ta shkat\u00ebrru dinjitetin krejt, me ta shkat\u00ebrru \u00e7far\u00ebdo seni q\u00eb ti ke besu, me ta pru n\u2019pik\u00ebn jo n\u2019zero po n\u2019minus me ta qit. Po mb\u00ebrrit\u00ebm n\u2019Bllac\u00eb. Kur shkum aty, ishte ni livadh i hapur edhe p\u00ebrve\u00e7 naj \u00e7ante q\u00eb kemi shti shpejt e shpejt naj rrob\u00eb, na kurgjo tjet\u00ebr s\u2019kena pas. As ushqim, as tenda, as plafa, kurgjo hi\u00e7! E di nat\u00ebn e par\u00eb qaty rrishim, shi… O kon ni moment q\u00eb mbet\u00ebm pa uj\u00eb edhe un\u00eb u \u00e7ova me Gret\u00ebn, qik\u00ebn e djalit t\u2019axh\u00ebs, ajo ka qen\u00eb n\u2019at\u00eb koh\u00eb 12 vjet e gjys, un\u00eb 14. I pam\u00eb shpijat n\u2019kufi, bash n\u2019kufi t\u2019Bllac\u00ebs, u shifshin aty disa shpija t\u2019braktisuna, \u201chajde po shkojna te qato shpija mos po mujna me marr uj\u00eb\u201d. Edhe ec\u00ebm, ec\u00ebm. N\u00eb muri t\u00eb asaj shpis\u00eb ishin kon \u2013 tash se di sakt\u00eb a kan\u00eb qen\u00eb ushtrija, a kan\u00eb qen\u00eb paramilitar\u00eb \u2013 po kan\u00eb qen\u00eb t\u00eb veshun me uniforma, me kto alltijat e mdhaja, un\u00eb s\u2019jau di as emrat edhe na ka thon\u00eb \u201cLargonu prej qitu se ky osht territor i Jugosllavis\u00eb\u201d. Fatmir\u00ebsisht serbishten e kom msu si fmi prej televizionit, se s\u2019kena pas \u00e7ka me kqyr tjet\u00ebr edhe qashtu mujshe edhe me e kuptu. Na jena kqyr me Gret\u00ebn edhe kena vazhdu se, n\u2019kok\u00ebn ton\u00eb, s\u2019na ka pranu faktin q\u00eb munen edhe fmit\u00eb me i k\u00ebrc\u00ebnu. Edhe na po vazhdojm hala me ec, edhe ai po e raporton kshtu \u201cHEJ!\u201d edhe \u201cu, Gret\u00eb, qiky me neve e paska!\u201d Na rroki. Edhe u kthym, nuk mujt\u00ebm hi\u00e7 me kqyr aty a ka uj\u00eb. U kthym te familja. E di q\u00eb u shp\u00ebrndajshin krejt me kqyr me gjet buk\u00eb, plaf a najsen po at\u00eb nat\u00eb s\u2019ka pas kurgjo. Tek t\u2019nes\u00ebrmen m\u2019doket kan\u00eb fillu me ardh do traktora me ndihma q\u00eb na i gjujshin buk\u00ebt. Kush kish fat me e kap njo e kapke, kush s\u2019mujke s\u2019mujke, ose p\u00ebrfundojke n\u2019lloq. Atje n\u00eb Bllac\u00eb u takum edhe me hall\u00ebn e me axh\u00ebn, dikush shkojke, dikush vike. K\u00ebt\u00eb axh\u00ebn q\u00eb ish ma n\u2019mosh\u00eb e nxerren me ndihm\u00eb t\u2019shpejt\u00eb. Nuk m\u2019kujtohet sakt\u00eb as qysh u bo krejt ajo pun\u00eb. Ata dul\u00ebn po un\u00eb edhe familja jem, edhe axha tjet\u00ebr me t\u2019cilin u takum, kemi mbet nja 5 dit\u00eb n\u2019Bllac\u00eb se maqedon\u00ebt e mbyll\u00ebn kufinin edhe na lan\u00eb n\u00eb at\u00eb tok\u00ebn q\u00eb po thot\u00eb edhe Ipo edhe krejt \u201cno man\u2019s land\u201d. Mbet\u00ebm qaty, dmth maqedon\u00ebt nuk na pranojshin. E di q\u00eb dikur u lodh\u00ebm krejt. O kon ajo pjesa si livadh edhe si kod\u00ebr me dal mandej anena te kufini. Edhe e di q\u00eb ia nis\u00ebn do njer\u00ebz me ik\u00eb me dal anej si me zor, tu tentu me kalu aty. Polic\u00ebt maqedon\u00eb dul\u00ebn. Dikur o bo ajo marr\u00ebveshja q\u00eb kan\u00eb protestu shqiptar\u00ebt n\u00eb maqedoni edhe kan\u00eb than\u00eb \u201cna nuk i lajna shqiptar\u00ebt me mbet k\u00ebrkah hi\u00e7 po na kena mi hap dyrt, sa t\u2019mujna me pranu\u201d. Se kta u arsyetojshin me faktin q\u00eb osht mbush vendi me refugjat\u00eb edhe s\u2019ka ma kapacitet me pranu. Mandej fillojn\u00eb edhe nd\u00ebrtimet e kampeve, ajo vjen pak ma von\u00eb kur edhe nd\u00ebrkomb\u00ebtar\u00ebt intervenojn\u00eb te Maqedonia. Po na kemi hyp n\u2019autobus diqysh menzi mas 5 dit\u00ebve. U \u00e7el kufini, erdh\u00ebn autobusat na mbledh\u00ebn. Po e di q\u00eb at\u00eb nat\u00eb na kan\u00eb sill, ndoshta 20 or\u00eb t\u2019mira jena kon n\u2019krejt Maqedonin\u00eb me autobusa tu shku tu kqyr cila komun\u00eb po na pranon. N\u2019fund, t\u2019Gostivarit kan\u00eb dal\u00eb kan\u00eb protestu para autobusave, kan\u00eb thon\u00eb \u201cbirni n\u2019Gostivar se na po dojna me i pranu\u201d. E kur kemi shku na kan\u00eb d\u00ebrgu me ni xhami. Tani t\u00eb nes\u00ebrmen kur jemi \u00e7u, ve\u00e7 kan\u00eb ardh\u00eb shqiptar\u00ebt nga Maqedonia edhe secili prej tyne kan\u00eb tregu \u201cun\u00eb kom vend p\u00ebr 2 veta, un\u00eb p\u00ebr 5, un\u00eb p\u00ebr 7\u201d. Neve, ai djali q\u00eb na ka marr e ka emrin Taip Shabani edhe hala vazhdojna me pas kontakt me ta. Po mandej p\u00ebr mu edhe krejt familjen tem o kon nifar shoku edhe jeta se shkum n\u00eb fshatin Gradec, q\u00eb osht mes Gostivarit edhe Tetov\u00ebs po hyn n\u00eb komun\u00eb t\u00eb Gostivarit. Edhe e di, un\u00eb personalisht, n\u2019momentin q\u00eb ia kom fillu me shku n\u2019shkoll\u00eb jom ni pak ma mir\u00eb po i kom pas 100 t\u00eb tjera probleme aty kur jom shku. E di motra jem Laura q\u00eb ish n\u00eb vitin e kat\u00ebrt nuk iu shkojke hi\u00e7 n\u2019shkoll\u00eb se e kena pas ndoshta ndjenj\u00ebn q\u00eb po i tradhtojna shoqnin\u00eb k\u00ebtu po ndoshta edhe nifar brejtje q\u00eb un\u00eb pshtova, mbijetova e s\u2019po e di ku jon krejt tjer\u00ebt edhe a e meritoj tash un\u00eb me u bo sikur kurgjo nuk ndodhi… nuk e di, jon shum\u00eb ndjenja t\u2019p\u00ebrzime. Po kur fillova me shku n\u2019shkoll\u00eb, ish mir\u00eb se tash e kisha ni aktivitet. Un\u00eb jom kon nxan\u00ebse q\u00eb m\u2019ka p\u00eblqy me msu, me lexu, qajo m\u2019bojke mir\u00eb. Edhe m\u00ebsimdhan\u00ebsat, dor\u00ebn n\u2019zem\u00ebr, kan\u00eb qen\u00eb shum\u00eb t\u2019mir\u00eb. Mir\u00ebpo, mend\u00ebsia ka qen\u00eb shum\u00eb ma ndryshe me at\u00eb qysh un\u00eb jom rrit n\u2019Prishtin\u00eb. Un\u00eb kom qen\u00eb n\u2019klas\u00ebn e 8 at\u00ebher\u00eb, q\u00eb i bike si t\u2019kryhet e 8 duhet me i bo planifikimet p\u00ebr shkoll\u00ebn e mesme. Edhe fatkeq\u00ebsia ma e madhe ka qen\u00eb q\u00eb, kur na pytshin arsimtar\u00ebt ku po doni me shku n\u2019shkoll\u00eb t\u2019mesme, a din ato k\u00ebshillat q\u00eb t\u2019i japin, \u201ctash osht momenti me msu ma shum\u00eb se e keni provimin pranues\u201d, shum\u00eb pak qika \u2013 p\u00ebr mos me thon asnjo \u2013 nuk e dishin a kan\u00eb me shku n\u2019shkoll\u00eb t\u2019mesme. Un\u00eb isha e vetmja q\u00eb e qojsha dor\u00ebn, \u201cun\u00eb kom me shku n\u2019shkoll\u00eb t\u2019mesme t\u00eb mjek\u00ebsis\u00eb, drejtimi stomatologji se un\u00eb dua t\u00eb b\u00ebhem stomatologe\u201d. Qashtu si fmi kom menu q\u00eb dua t\u00eb b\u00ebhem stomatologe. Tri paralele kan\u00eb qen\u00eb t\u00eb 8-ta. Edhe m\u2019shtishin shpesh me shku me i inkuraju, me iu tregu pse osht me r\u00ebnd\u00ebsi, a din m\u2019kan\u00eb p\u00ebrdor pak si shembull q\u00eb \u201cqyre Adelina, edhe pse erdh prej lufte e krejt, kjo prap\u00eb po don\u201d. Edhe normal un\u00eb si fmi at\u00ebher\u00eb s\u2019kom mujt me e kuptu q\u00eb nuk osht pse kto s\u2019dojn\u00eb po nuk i lajn\u00eb po s\u2019osht edhe vet q\u00eb s\u2019kan\u00eb thon\u00eb edhe qikat. Edhe tani e kuptojshe krejt ni realitet kadal kadale me \u00e7ka ballafaqohen qikat n\u2019qasi ambienti ku normat patriarkale jon hala ma t\u2019forta se q\u00eb jon n\u2019Prishtin\u00eb ose n\u2019qytete. S\u2019po thom q\u00eb k\u00ebtu s\u2019ka pas po mu nuk m\u2019ka ra si fmi me pas naj barrier\u00eb ve\u00e7 pse jom qik\u00eb edhe me mendu q\u00eb pse jom qik\u00eb s\u2019kom me mujt me shku n\u2019shkoll\u00eb a di\u00e7ka. S\u2019ka ekzistu ajo hi\u00e7. Po atje e pash\u00eb q\u00eb p\u00ebr qika tjera po ekzistojka. N\u00eb an\u00ebn tjet\u00ebr e shifshe q\u00eb standardin jet\u00ebsor e kishin bajagi t\u2019nalt\u00eb se ishin shum\u00eb n\u00eb diaspor\u00eb edhe financiarisht nuk hekshin asnjo. Nuk kish barrier\u00eb p.sh., \u201cs\u2019po shkoj n\u2019shkoll\u00eb se s\u2019kom pare\u201d po ish bukfalisht se nuk e shifshin t\u2019nevojshme edhe t\u2019r\u00ebndsishme q\u00eb qikat duhen me u shkollu.<\/p>\n

R.B.: A ka fillu me t\u00eb ndiku mandej qikjo n\u00eb njifar tute q\u00eb edhe ti ki me p\u00ebrfundu qashtu?<\/p>\n

A: Jom tut shum\u00eb. Un\u00eb e kom dit q\u00eb e kom familjen q\u00eb s\u2019kan\u00eb me m\u2019lan\u00eb qashtu po jom tut q\u00eb munet qiky mentalitet me ndrru kadal kadale edhe na se, qysh thojn\u00eb, me kon t\u2019rrish, qashtu bohesh. Qasaj iu kom tut mas shumti n\u2019qat mosh\u00eb, edhe m\u2019mungojshin shoqnia e Prishtin\u00ebs me kon kena fol p\u00ebr andrra, p\u00ebr ambicie shum\u00eb t\u2019mdhaja. Fatmir\u00ebsisht, ka p\u00ebrfundu lufta edhe na jena p\u00ebrnime krejt t\u00eb arrim qaty ku kena mujt secili me mrri. Po aty gjithmon\u00eb e kom pas qet frik\u00eb. Edhe, dor\u00ebn n\u2019zem\u00ebr, kur ia nis edhe vet muhabetet me qen\u00eb pak ma rreth qasaj, munet me t\u2019ndiku edhe ty. E qisaj iu kom tut shum\u00eb, q\u00eb muj me mrri ni qasi pike q\u00eb ia nis me m\u2019hup d\u00ebshira me u shkollu se kqyre po mujka qika edhe ve\u00e7 me nejt. A p\u00ebr neve s\u2019ka qen\u00eb si opsion qajo. P\u00ebr neve o kon qika duhet gjithqysh me u shkollu. T\u2019pakt\u00ebn qishtu na kan\u00eb rrit neve prind\u00ebt tan\u00eb. N\u00ebse don me u bo e pamvarne, duhet gjithqysh me u shkollu. Aty krejt ni tjet\u00ebr realitet. Na pat thirr\u00eb ni shoqe e klas\u00ebs n\u2019shpi me shku me nejt. Un\u00eb e disha q\u00eb ajo ka shum\u00eb pare se krejt klasa folke \u201cO, Qamilja ka shum\u00eb pare!\u201d Jena shku me nejt te Qamilja edhe kur jon qel ato dyrt, jon kon t\u2019mdhaja, super luksoze, q\u00eb i kom pa ve\u00e7 n\u00ebp\u00ebr filma, edhe o kon shpija, oborrri tep\u00ebr p\u00ebrrallore, shum\u00eb e bukur, kur hin\u00ebm aty na than\u00eb po ulemi qitu me ni verand\u00eb q\u00eb e kishin nd\u00ebrtu prej drunit. Edhe filloi me punu skuta\u00e7e. Skuta\u00e7et jon disa veshje tradicionale q\u00eb i marojn\u00eb prej leshit, i lidhin p\u00ebrpara, konec a kanec, qishtu di\u00e7ka i thojn\u00eb kah Hasi n\u00eb Kosov\u00eb. Dmth ajo ish e koncentrume me e bo paj\u00ebn, qeizin p\u00ebr martes\u00eb. Ajo ish ni periudh\u00eb kur ajo ish dasht me kon tu msu p\u00ebr mu pranu n\u2019shkoll\u00eb t\u2019mesme. Edhe kur i pytshin, shumica thojshin kom me shku ja ni shkoll\u00eb dyvje\u00e7are, nuk e di \u00e7ka i thojn\u00eb asaj, po jo tamon p\u00ebr me e kry shkoll\u00ebn e mesme p\u00ebr fakultet. Ajo as s\u2019ka ekzistu n\u00eb idet\u00eb e tyne. Kom pas tani a kom me mujt me hi n\u2019shkoll\u00eb t\u2019mesme se tash ideja jon\u00eb ishte q\u00eb na kena me met qitu se erdh\u00ebm. Nuk e dishe ti \u00e7ka ka me ndodh pas intervenimit t\u00eb NATO-s e a ka me u \u00e7liru Kosova. Ia pata nis me menu q\u00eb qikjo tash e tutje paska me qen\u00eb jeta jem. Edhe normal i kisha brengat tjera, mu nuk m\u2019njeh k\u00ebtu k\u00ebrkush, qysh me kallxu q\u00eb un\u00eb jom kon nxanse e mir\u00eb? A kan\u00eb me m\u2019pranu n\u2019shkoll\u00ebn e mesme t\u2019mjek\u00ebsis\u00eb q\u00eb ish n\u2019Tetov\u00eb se normal aty n\u2019katun ve\u00e7 shkolla fillore ekzistojke. A kom me mujt me ndjek andrr\u00ebn tem? Mandej thojsha a kom me mujt me bo shoqni q\u00eb i folim temat q\u00eb mu m\u2019kan\u00eb interesu se, fatkeq\u00ebsisht, e shifsha q\u00eb me qikat e Gradecit, po edhe me djemt\u00eb, nuk ishim n\u2019vij\u00ebn e nj\u00ebjt\u00eb. Po thom, sado q\u00eb o kon lufta e krejt, prap\u00eb kemi pas fatin q\u00eb n\u2019Prishtin\u00eb, si kryeqytet, disa gjana moti jon ndryshu edhe nifar \u201creality check\u201d q\u00eb e kom pas atje p\u00ebr mu o kon shum\u00eb shokus.<\/p>\n

R.B.: Sa ke nejt?<\/p>\n

A: Kemi nejt deri m\u00eb 1 korrik. Sepse edhe pse u \u00e7liru Prishtina m\u00eb 13 qershor, na e pat\u00ebm festu \u00e7lirimin atje e krejt edhe mujshe me ardh ma her\u00ebt \u2013 vllau jem ka ardh para se me u \u00e7liru krejt, dmth si kan\u00eb hi trupat e par\u00eb t\u00eb NATO-s, Lani u pat nis i pari se thojke \u201ct\u2019shkoj t\u2019kqyri mos po muj me gjet naj pun\u00eb tash me k\u00ebta nd\u00ebrkombtar\u00ebt edhe e kqyri shpin\u00eb\u201d. Edhe ajo o kon nifar traume n\u2019veti se nuk e dishim \u00e7ka po ndodh. Traumat jon kon t\u2019ndryshme \u2013 shum\u00eb sene po harron njeri edhe me i tregu \u2013 po p\u00ebr shembull, n\u2019Bllac\u00eb sa isha, un\u00eb isha fmi, pat ardh\u00eb dikush m\u2019pat thon \u201cta kan\u00eb vra daj\u00ebn, gjyshen, krejt familjen t\u2019i kan\u00eb vra\u201d. Edhe un\u00eb e shifsha nan\u00ebn tem q\u00eb osht gati n\u2019fije t\u2019floku mes \u00e7menduris\u00eb dhe \u00e7kado q\u00eb e konsiderojna normale. Edhe e di q\u00eb p\u00ebr sa kom nejt n\u2019Bllac\u00eb e kom majt n\u2019veti qita, s\u2019pi tregoj nan\u00ebs q\u00eb ia kan\u00eb vra vllaun edhe nan\u00ebn se ka me e kuptu her\u00ebdokurdo po mos ta p\u00ebrkeq\u00ebsoj ma shum\u00eb gjendjen e saj emocionale. Se llafet jon kon t\u2019ndryshme, po i ndajn\u00eb djemt prej familjeve, po i ndajn\u00eb burrat. Ajo tani e kish dertin e vllaut, \u201ckan\u00eb me ma marr djalin, kan\u00eb me ma marr\u00eb djalin\u201d e tash me ia shtu edhe ni barr\u00eb p\u00ebr vllaun… E di q\u00eb e kom majt n\u2019veti. Edhe qat dit\u00eb q\u00eb kena shku n\u2019Gostivar, ish ardh daja. Ai tu shku \u00e7do dit\u00eb n\u00ebp\u00ebr xhamija mos po e sheh najkon, se ai kish mrri atje para neve. E di q\u00eb o kon nifar ekstaze, nifar \u00e7lirimi kur e kom pa, mu ka dok q\u00eb e kom hek ni barr\u00eb shum\u00eb t\u2019madhe q\u00eb e majsha qitu n\u2019veti. E ka pas fjal\u00eb gjith\u00e7fare. Tani p\u00ebr shembull djali i axh\u00ebs tem prej Londre pat shku n\u00eb U\u00c7K. Edhe ai pat ardh mas ni kohe, s\u2019di qysh ka ik\u00eb, me na vizitu. Edhe ma ia pa gjendjen fizike, emocionale ni djali 20 e di\u00e7ka vje\u00e7ar, edhe ajo o kon nifar shoki shum\u00eb i madh. Mandena e kisha djalin e djalit t\u2019axh\u00ebs i cili n\u2019at\u00eb koh\u00eb o kon 8-9 vje\u00e7, nuk mujke me flejt, kish ankth nat\u00ebn. A din, \u00e7do lloj traume, n\u2019tana an\u00ebt e shp\u00ebrndame.<\/p>\n

R.B.: A munesh pak me ma p\u00ebrshkru ti kur je kthy qysh e ke pa Prishtin\u00ebn?<\/p>\n

A: Un\u00eb prej momentit kur e kena kalu kufinin edhe jemi hi n\u2019Kosov\u00eb, diqysh jom shliru se thojsha erdha n\u2019territorin tem po e di q\u00eb o kon shum\u00eb vshtir\u00eb me i pa krejt shpijat e shkatrrume. Kur jemi ardh shpija o kon krejt llom e bome. Mandena o shfryt\u00ebzu edhe pak prej familjar\u00ebve t\u2019kojshive q\u00eb kan\u00eb ardh\u00eb n\u2019qat periudh\u00ebn e qershorit, kan\u00eb mendu q\u00eb na s\u2019kena mu kthy hiq. Fatkeq\u00ebsisht do gjana i kan\u00eb bo vet shqiptar\u00ebt se kan\u00eb than\u00eb \u201ck\u00ebta njer\u00ebz paskan ik\u00eb, s\u2019po u kthejkan\u201d. Krejt shum\u00eb g\u00ebzim, shum\u00eb entuziaz\u00ebm q\u00eb u kry krejt, u realizu andrra jon\u00eb, shkun serb\u00ebt prej k\u00ebtu po diqysh o kon nifar dhimte se e di p.sh. i pat\u00ebm bo do sene t\u2019shpis\u00eb ton\u00eb n\u2019ballkona t\u2019kojshive shqiptar\u00eb. E diqysh qikjo pak t\u2019d\u00ebshprojke. Po n\u00eb an\u00ebn tjet\u00ebr tash i kuptoj se, prap\u00eb po thom, kur vjen kriza ekzistenciale, njeri e kqyr ve\u00e7 veten edhe s\u2019menon p\u00ebrtej. Po e di q\u00eb u pat\u00ebm d\u00ebshpru pak edhe prej qitij fakti, qysh na fshin prej historis\u00eb krejt, qikjo familje shkun, s\u2019kthehen mo edhe hajde tash pron\u00ebn e tyne ta marrim. Po meniher\u00eb kena ra n\u2019kontakt me shoqnin\u00eb. E di q\u00eb u pat\u00ebm kthy n\u2019shkoll\u00eb kah gushti me i kompensu qato or\u00ebt e humbuna sa ma shpejt se un\u00eb e kom pas at\u00eb dertin me apliku n\u2019shkoll\u00ebn e mesme t\u00eb mjek\u00ebsis\u00eb edhe secili prej neve ku kena dasht me shku n\u00ebp\u00ebr shkolla, disa n\u00ebp\u00ebr gjimnaz, disa n\u00ebp\u00ebr… qaty jena shp\u00ebrnda, kryesisht jon kon n\u00eb Sami Frash\u00ebr, nja 2-3 veta jemi kon n\u00eb mjek\u00ebsi. Po o kon g\u00ebzim i madh, e pat\u00ebm bo edhe mbramjen e matur\u00ebs. Nime jena kthy shpejt n\u00eb normalitet se, po besoj, pse jena kon fmi e kena pas ma t\u2019leht\u00eb me e harru edhe me iu kthy. Po Prishtina, sado q\u00eb ka qen\u00eb e bombardume, Posta e k\u00ebto institucionet tjera, ma pak ke pa pasoja t\u2019luft\u00ebs se ndoshta n\u00ebse ishim kon n\u2019Gjakov\u00eb ose k\u00ebto qytetet q\u00eb jon kon shum\u00eb ma t\u2019shkat\u00ebrrume. Ose, q\u00eb osht hala ma keq, p\u00ebr qytetar\u00ebt e Mitrovic\u00ebs q\u00eb, 8 vjet mas \u00e7lirimit, ata kan\u00eb p\u00ebrjetu ma vshtir\u00eb se n\u2019koh\u00eb kur ka ndodh lufta. Se s\u2019po din njeri as me thon kur ka nis se o kry kjo tash me e kqyr k\u00ebshtu holl\u00eb e holl\u00eb. Po qikjo osht. Tash n\u00eb ni distanc\u00eb ma t\u2019madhe, edhe p\u00ebr shkak se njeri gjat\u00eb jet\u00ebs ballafaqohet me shum\u00eb sene tjera, po e v\u00ebrej q\u00eb pak kokna pjek edhe po muj me e kqyr ve\u00e7 si ni storje prej nalt. Para 5-6 vjetve me ma pa bo qet intervist\u00eb, garant qitash isha kon tu kajt. Ndoshta edhe para 1 vjetve. Se e kom hala traum\u00eb. E v\u00ebrej veten kur vjen puna me shku n\u2019Maqedoni, kufini, Bllaca, si te shoh, mu krejt qato skena m\u2019dalin para syve. Besoj jo ve\u00e7 mu, po kujdo prej neve q\u00eb kena kalu n\u00ebp\u00ebr qato. E kom hala trenin pak si traum\u00eb. N\u2019Kosov\u00eb nuk m\u2019ka ra qaq shum\u00eb me e p\u00ebrdor trenin po e di kur jom shku me e bo ni EuroTrip niher, s\u2019osht q\u00eb kontakti i par\u00eb me trenin s\u2019ma ka dhez qat kujtim. E kom traum\u00eb, krejt prej neve, kur e nina gjuh\u00ebn serbe, kur i shohim uniformat. Kur m\u2019ka ra me shku n\u2019Serbi, n\u2019kufi me m\u2019dal qajo uniform\u00eb. Po \u00e7ka m\u2019bon me e nal, thom \u201cAdelin\u00eb, me e krahasu me \u00e7ka kan\u00eb p\u00ebrjetu njer\u00ebzit, kjo e jona s\u2019o kurgjo hi\u00e7!\u201d edhe qishtu e gjej nifar force. Po trauma secili prej neve kena. Kan\u00eb edhe fmit\u00eb q\u00eb kan\u00eb lind n\u00eb 2000 q\u00eb hi\u00e7 s\u2019e kan\u00eb p\u00ebrjetu po, fatkeq\u00ebsisht, trauma trash\u00ebgohet, ajo dihet. Mandej, edhe shkenc\u00ebtarisht, dihet q\u00eb stresi e qito mendime ndikojn\u00eb edhe n\u2019kod gjenetik edhe n\u2019krejt k\u00ebto dhe fatkeq\u00ebsia osht q\u00eb ndoshta edhe tek pasardh\u00ebsit tan\u00eb na kemi me e trash\u00ebgu qet traum\u00eb. E tjetra fatkeq\u00ebsi osht q\u00eb s\u2019jena tu u marr me trajtimin e saj. Po shpresoj q\u00eb kena me u vet\u00ebdij\u00ebsu najher\u00eb edhe me e pru hala ma shum\u00eb \u2013 s\u2019osht q\u00eb s\u2019folet po nuk folet qysh duhet publikisht p\u00ebr k\u00ebt\u00eb traum\u00eb kolektive q\u00eb e kemi. Po ish dasht. Me e krahasu \u00e7ka kemi hek, traum\u00eb mas traume, t\u00eb shtypta njona mbi tjetr\u00ebn. Prej st\u00ebrgjysh\u00ebve e gjysh\u00ebve. Mu m\u2019ka vdek gjyshi jem, baba jem nuk e ka njoft bab\u00ebn e vet se o kon, nj\u00ebjt\u00eb, i vram prej serb\u00ebve n\u00eb \u201945-t\u00ebn. Ve\u00e7 le t\u2019shpresojm\u00eb q\u00eb mo luft\u00eb s\u2019ka me pas edhe me neve u kry e traumave jau bojna qaren diqysh.<\/p>\n

R.B.: Faleminderit shum\u00eb.<\/p>\n

[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row]<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

[vc_row][vc_column][vc_column_text] [\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text] Intervist\u00eb me Adelina Berisha R.B.: P\u00ebrsh\u00ebndetje Adelin\u00eb! Faleminderit shum\u00eb q\u00eb po bisedon me mu. A po ia nisim pak qysh e keni marr\u00eb vendimin me dal\u00eb? Qysh e man men qat periudh\u00eb kohore? Me kon je kon? Gj\u00ebra t\u00eb ngjashme. A: Domethon kur ka fillu bombardimi m\u00eb 25 mars apo? R.B.: 24 mars. […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":1003,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[22],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1431"}],"collection":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1431"}],"version-history":[{"count":3,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1431\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1434,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1431\/revisions\/1434"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/1003"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1431"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1431"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/museumofrefugees-ks.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1431"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}